Grafika: Freepik.com
Szczególne rozwiązania czasu pandemii koronawirusa (COVID-19) w zakresie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej (w tym prawa pacjenta do ochrony zdrowia)
W Polsce w trakcie pandemii COVID-19 rząd i instytucje zdrowia publicznego były zobowiązane do zapewnienia specjalistycznych świadczeń zdrowotnych związanych z COVID-19. Były to:
- testowania,
- leczenia,
- szczepień,
co było zgodne z ogólnymi zasadami dostępu do opieki zdrowotnej, ale ze szczególnym uwzględnieniem tej choroby. Pacjenci mieli także prawo do rzetelnej i aktualnej informacji o COVID-19, obejmującej:
- transmisję,
- symptomy,
- środki prewencyjne,
- dostępne metody leczenia,
dostarczanej w sposób zrozumiały i dostosowany do ich potrzeb. Chociaż szczepienia nie były obowiązkowe, prawo do ich otrzymania było fundamentalne i było częścią narodowej strategii walki z pandemią. Pacjenci z COVID-19 mieli również prawo do odpowiedniej opieki medycznej, dostosowanej do ich indywidualnych potrzeb. Mogła ona obejmować izolację i leczenie w warunkach szpitalnych lub domowych. Byli oni chronieni przed dyskryminacją w środowisku medycznym i społecznym. Ponadto, pacjenci z COVID-19 mieli określone prawa pracownicze, takie jak płatne zwolnienie chorobowe czy możliwość pracy zdalnej. Są one regulowane przez przepisy pracy i służą ochronie zdrowia pracownika i publicznego.
Możliwe naruszenia praw pacjenta i osób uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej (prawo do ochrony zdrowia) w związku z ograniczonym dostępem do lekarza i świadczeń zdrowotnych w czasie pandemii koronawirusa (COVID-19)
Wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 27 stycznia 2021 roku1 dotyczył sprawy J. K. przeciwko spółce akcyjnej w S. o zadośćuczynienie i odszkodowanie. Sąd zasądził na rzecz powódki J. K. łączną kwotę 99.186,95 zł. Było w tym 95.186,95 zł tytułem zadośćuczynienia i 4.000 zł tytułem odszkodowania, a także koszty procesu. Sprawa dotyczyła wypadku powódki, który miał miejsce w lutym 2017 roku. Wówczas powódka przewróciła się na oblodzonym chodniku, doznając poważnych obrażeń. Sąd uznał, że spółka akcyjna, jako ubezpieczyciel odpowiedzialny za chodnik, musi ponieść konsekwencje finansowe związane z wypadkiem. W kontekście pandemii koronawirusa (COVID-19), w wyroku wspomniano o trudnościach w dostępie do świadczeń zdrowotnych. Miały one wpływ na leczenie i rehabilitację powódki. Pandemia była jednym z czynników branych pod uwagę przy ocenie sytuacji powódki i związanych z nią kosztów leczenia. Pacjentka z powodu utrudnionego dostępu do publicznych świadczeń zdrowotnych spowodowanych pandemią koronawirusa (COVID-19) musiała korzystać ze świadczeń zdrowotnych w placówkach prywatnych.
Równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dla pacjenta w czasie pandemii koronawirusa (COVID-19)
W kwestii dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w czasie pandemii wypowiedział się również Sąd Najwyższy2. Zwrócił on uwagę, że:
[j]est rzeczą powszechnie wiadomą, że pandemia COVID stała się dla władz na całym świecie okazją do skokowego i drastycznego ograniczenia podstawowych praw i wolności obywatelskich, wprowadzanych chaotycznie, bezmyślnie i często bezprawnie pod pozorem ochrony zdrowia i życia. Władze godziły w wolność osobistą obywateli, wolność przemieszczania się, wolność gromadzenia się, wolność wykonywania działalności zawodowej, wolność prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do edukacji, prawo do sądu a także prawo do opieki zdrowotnej.
Przyjąć zatem można, że (przy zachowaniu domniemania konstytucyjności) rozwiązania wprowadzane w czasie pandemii koronawirusa (COVID-19) godziły w:
- konstytucyjne prawo do opieki zdrowotnej,
- świadczeń zdrowotnych,
- inne prawa pacjenta.
- Wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 27 stycznia 2021 r., sygn. I C 254/20, LEX nr 3149635. ↩︎
- Postanowienie Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2022 r., sygn. III PZP 4/22, LEX nr 3440600 oraz uchwała Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2023 r., sygn. III PZP 6/22, OSNP 2023, nr 10, poz. 104. ↩︎
