Co to jest błąd medyczny?

Błędy medyczne a błędy w sztuce lekarskiej

Wszyscy pracownicy służby zdrowia odpowiadają za popełnione przez nich błędy medyczne i błędy lekarskie. Poszkodowani mogą domagać się sprawiedliwości zarówno w procesie cywilnym, jak i karnym. Czym dokładnie jest błąd medyczny? Czy błąd medyczny i błąd lekarski to synonimy? Jak udowodnić błąd medyczny, aby ubiegać się o odszkodowanie?

Błąd w sztuce lekarskiej — definicja

Za błąd w sztuce lekarskiej (błąd lekarski) odpowiada każdy fachowy pracownik służby zdrowia. Pozwany może zostać nie tylko lekarz i lekarz-dentysta (stomatolog). Odpowiedzialność cywilną lub karną może ponieść również każdy farmaceuta, felczer, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny et cetera. Błędem w sztuce lekarskiej jest działanie lub jego brak (zaniechanie) niezgodne z aktualną wiedzą medyczną. Ponadto, sprawca musiał mieć możliwość zapoznania się z wiedzą medyczną, która pozwoliłaby błędu uniknąć. 

W orzecznictwie przyjmuje się, że błąd w sztuce lekarskiej może dotyczyć zarówno diagnozy, jak i terapii. Warunkiem zakwalifikowania działania lub zaniechania jako błąd jest także nieumyślność. Umyśle spowodowanie szkody u pacjenta przez osobę wykonująca zawód medyczny jest przestępstwem. Nie jest jednak błędem medycznym.

Błąd medyczny — definicja

Definicja błędu medycznego jest szersza. Zakłada bowiem, że błąd taki może być następstwem zaniedbania ze strony placówki leczniczej, np. szpitala.

Powstanie błędu medycznego, według definicji, uzależnione jest od kilku elementów. Po pierwsze, lekarz, stomatolog lub inny medyk musi postąpić niezgodnie z powszechnie uznanym stanem wiedzy medycznej. Po drugie, jego wina musi być nieumyślna (wynikająca z lekkomyślności lub niedbalstwa — zaniedbanie medyczne). Po trzecie, musi nastąpić szkoda, np. pogorszenie stanu zdrowia pacjenta lub śmierć pacjenta. Po czwarte, musi wystąpić związek przyczynowo-skutkowy między szkodą a np. błędem stomatologa czy innego medyka.

Wszelkie działania skutkujące narażeniem pacjenta przebywającego pod opieką placówki medycznej na niebezpieczeństwo, mogą być błędami medycznymi. Błędy medyczne dają natomiast możliwość ubiegania się o odszkodowanie. Bez znaczenia jest, czy błąd medyczny popełnia położna, czy operator sprzętu medycznego. Oboje poniosą odpowiedzialność za swoje zaniedbania medyczne.

Doświadczyłeś ciężkich powikłań w efekcie leczenia? Może to wskazywać na błąd medyczny. Także nagła, niespodziewana śmierć pacjenta może rodzić wątpliwości co do prawidłowości leczenia i działań medyków. Tego typu sytuacje warto przeanalizować pod kątem wystąpienia błędów w sztuce medycznej: błędów medycznych lub lekarskich.

Rodzaje błędów medycznych — co warto wiedzieć?

Błędy i zaniedbania medyczne mogą wystąpić zarówno na etapie rozpoznawania schorzenia, jak i w trakcie terapii. Warto wiedzieć, że błąd medyczny to nie tylko błąd w leczeniu.

Błąd medyczny to także błąd diagnostyczny, czyli np. błędnie rozpoznana choroba. Wadliwa diagnoza może polegać na rozpoznaniu choroby, gdy pacjent jest zdrowy. W odmiennym wariancie, błędem może być nierozpoznanie choroby u pacjenta chorego. Najczęściej spotykany w praktyce błąd diagnostyczny, to rozpoznanie innej choroby niż ta, na którą pacjent choruje.

Przyczyną błędu diagnostycznego jest zazwyczaj zaniedbanie medyczne. Wynika z niestaranności w badaniu, czy też zaniechania badań dodatkowych.

Błąd ten często popełniany jest w chirurgii, położnictwie i ginekologii. Klasyczne przykłady to niewykrycie ciąży pozamacicznej albo zapalenia wyrostka robaczkowego. W kardiologii może to być np. niewykrycie wady serca.

Szczególnie niebezpieczne są błędy diagnostyczne w przypadku osób nieprzytomnych i ofiar wypadków. Skierowanie do izby wytrzeźwień osoby w stanie hipoglikemii może prowadzić do zgonu. Tymczasem wykonanie prostego pomiaru poziomu glukozy we krwi mogłoby tragedii zapobiec. Odmowa hospitalizacji ofiary wypadku, gdy potrzebne jest leczenie szpitalne, również może prowadzić do tragicznych konsekwencji.

Odpowiedzialność karną może więc spowodować nie tylko rażące nierozpoznanie choroby. Najbardziej niebezpieczne jest bowiem podjęcie niewłaściwego leczenia lub jego brak. 

Konsekwencją błędu diagnostycznego może być zatem błąd terapeutyczny. Jednak nieprawidłowe leczenie w wyniku nieprawidłowej diagnozy, to tylko jeden z wariantów tego błędu. Błąd ten może przybrać także formę błędnego leczenia dobrze rozpoznanej choroby. Najczęściej popełniany jest jednak błąd operacyjny.

Przykładem błędu terapeutycznego może być zlecenie nieodpowiedniego leku lub dobranie złej dawki, a także np. odmowa hospitalizacji pomimo wskazań do niej. Błędem medycznym będzie też decyzja o porodzie siłami natury, mimo że istnieją wskazania do cesarskiego cięcia.

Wadliwe wykonanie czynności leczniczej to błąd techniczny. Bywa on uznawany za zaniedbanie medyczne i polega na naruszeniu reguł ostrożności. Może to być zarówno błąd w trakcie zabiegu (np. pozostawienie w ciele pacjenta ciał obcych), jak i skutkujące uduszeniem nieprawidłowe rozdrobnienie tabletki dziecku.

Błędem medycznym będzie też doprowadzenie do pogorszenia dobrostanu pacjenta w wyniku nieprawidłowej obsady dyżurów. Mówimy wówczas o błędzie organizacyjnym. Opinie i orzeczenia lekarskie stojące w sprzeczności z aktualną wiedzą medyczną także mogą być uznane za błąd medyczny. 

Błędy medyczne — powództwo

Wszystkie błędy medyczne i błędy w sztuce lekarskiej, np. stomatologa, mogą być rozpatrywane przez sąd. Jest to niezależne od tego, czy dotyczy usługi prywatnej, czy też w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).

Walczyć o sprawiedliwość można zarówno na drodze cywilnej, jak i karnej. W każdej sprawie najlepiej jest skontaktować się z profesjonalnym pełnomocnikiem, który wskaże najlepsze dla nas rozwiązanie.

Sąd musi przede wszystkim sprawdzić, czy doszło do błędu medycznego. W tym celu bada, czy zaszło odstępstwo od przyjętych standardów postępowania i czy było ono uzasadnione. Duże znaczenie ma stopień doświadczenia zawodowego medyka. Sąd sprawdzi też, czy działanie pracownika służby zdrowia było zgodne z aktualną wiedzą medyczną.

Co, gdy sąd uzna, że doszło do błędu w sztuce lekarskiej lub błędu medycznego? Konieczne jest jeszcze ustalenie czy błąd ten miał negatywny wpływ na dobrostan pacjenta. Jeżeli zostanie to potwierdzone, ofiara błędu ma prawo żądać pokrycia straty majątkowej lub wyrównania wyrządzonej krzywdy.

Udowodnienie błędu medycznego

Stwierdzenie błędu medycznego wymaga udowodnienia, że zaniedbania lekarza spowodowały pogorszenie stanu zdrowia lub śmierć pacjenta. Niezbędna do tego jest kompletna dokumentacja medyczna. Na jej podstawie ustala się przebieg leczenia oraz fakt wystąpienia błędu.

Dokumentacja medyczna to wyniki badań i dokumenty, które posiadamy oraz te, które przechowuje placówka medyczna.

Przykładowo, dowodząc błędu okołoporodowego, warto posiadać:

• karty leczenia szpitalnego matki i dziecka,
• wyniki badań KTG, USG i gazometrii z krwi pępowinowej,
• protokół porodu,
• obserwacje lekarskie i pielęgniarskie,
• kartę zleceń podania leków,
• kartę ciąży.

Dokumenty przechowywane przez szpital lub przychodnię, możemy otrzymać, żądając wydania ich poświadczonej kserokopii. Można to zrobić w imieniu własnym lub osoby, która nas do tego upoważniła. Warto zatem pamiętać, by idąc do szpitala upoważnić np. męża do dostępu do naszej dokumentacji medycznej.

Ofiara błędu medycznego może domagać się zapłaty od lekarza, szpitala albo ubezpieczyciela.

Naprawienie szkody lub krzywdy następuje poprzez zadośćuczynienie, odszkodowanie lub rentę. Sprawca może też ponieść odpowiedzialność karną za błąd medyczny i jego skutki.

Odpowiedzialność lekarza

Obowiązki lekarza nie kończą się z chwilą wykonania zabiegu. Pacjent powinien być objęty nadzorem pooperacyjnym, zwłaszcza gdy dochodzi do powikłań.

Doprowadzenie do uszczerbku na zdrowiu lub do utraty życia przez pacjenta w wyniku błędu, lub zaniedbania medycznego może być przestępstwem. Dlatego warto skontaktować się wówczas z kancelarią prawną lub fundacją oferującą pomoc ofiarom błędów medycznych.

Profesjonalny prawnik jest w stanie ocenić, czy w konkretnej sprawie miał miejsce błąd medyczny, błąd w sztuce lekarskiej albo zaniedbanie medyczne. Zarówno nieprawidłowa diagnostyka, jak i użycie niewłaściwej aparatury, czy zastosowano nieprawidłowego leczenia, mogą być podstawą roszczeń. Należy pamiętać, że jako błąd medyczny lub zaniedbanie medyczne kwalifikują się także m.in. pogwałcenia praw pacjenta, w tym standardów okołoporodowych.

Błąd medyczny i błąd w sztuce lekarskiej — podsumowanie

Nieistotne jest, czy mamy do czynienia z błędem w sztuce lekarskiej stomatologa, kardiologa czy ratownika. Bez znaczenia jest, czy za błąd medyczny odpowiada cały szpital, czy jeden lekarz. Każdy poszkodowany ma prawo do dochodzenia swoich roszczeń (np. odszkodowania) przed sądem.

W każdym przypadku niepokojące zdarzenie medyczne warto skonsultować ze specjalistą. Profesjonalny prawnik jest w stanie ocenić jakie roszczenia nam przysługują i jakie kroki prawne warto podjąć. Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych oferuje bezpłatną analizę wszystkich zgłaszanych przypadków błędów medycznych.