Czym jest wstrząs septyczny?
Sepsa (łac. sepsis) jest gwałtowną uogólnioną reakcją zapalną organizmu na zakażenie. Reakcję tę wywołują drobnoustroje, które przedostały się do krwiobiegu. Zwana jest również posocznicą lub zakażeniem krwi.
Wstrząs septyczny jest skrajną i potencjalnie śmiertelną postacią sepsy. To stan zagrożenia życia charakteryzujący się znacznym spadkiem ciśnienia krwi, niedokrwieniem narządów i niewydolnością wielonarządową. Pacjent musi jak najszybciej trafić na oddział intensywnej terapii.
Jak rozwija się zakażenie?
Najczęściej rozwija się w wyniku nieleczonej lub zbyt późno zdiagnozowanej infekcji, np. zakażenia dróg moczowych, oddechowych, ran pooperacyjnych lub zakażeń szpitalnych. W przypadku wystąpienia infekcji głównym celem lekarza powinno być zapobieganie jej rozwojowi oraz zwalczenie jej przyczyny. Rozwój zakażenia krwi można podzielić na następujące etapy:
- Sepsa niepowikłana – zespół uogólnionej reakcji zapalnej rozwijający się w odpowiedzi na zakażenie. Sepsa wykryta na tym etapie jest uleczalna, a śmiertelność szacuje się na mniej niż 20%
- Sepsa ciężka – zakażenie krwi, które zdążyło rozwinąć się do tego stopnia, że spowodowało zmniejszony przepływ krwi i dysfunkcję narządów. Śmiertelność w tym stadium szacuje się na około 40%. Nawet po wyleczeniu pacjent narażony jest na poważne powikłania wielonarządowe.
- Wstrząs septyczny – ostatni etap obejmujący objawy sepsy ciężkiej wraz ze spadkiem ciśnienia tętniczego i zaburzeniami przepływu tkankowego. Elementy wstrząsu septycznego to m.in. ostra niewydolność oddechowa, niewydolność nerek, zaburzenia czynności układu pokarmowego, zaburzenia świadomości. Wstrząs septyczny cechuje piorunujący przebieg, a śmiertelność na tym etapie określa się na blisko 60%, nawet po wdrożeniu leczenia.
Jakie są objawy wstrząsu septycznego?
Typowe objawy wstrząsu septycznego:
– silna i oporna na działanie leków hipotensja, czyli spadek ciśnienia tętniczego;
– tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca powyżej 90 uderzeń na minutę;
– przyspieszenie oddechu;
– zaburzenie ciepłoty ciała – temperatura powyżej 38 lub poniżej 36 stopni Celsjusza;
Tutaj można przeczytać więcej o sepsie.
Zaniedbania szpitali w zakresie zapobiegania zakażeniom
Zdarza się, że pacjenci trafiają do podmiotów leczniczych w momencie, kiedy zakażenie jest już w zaawansowanym stadium. Jednak sepsa i wstrząs septyczny mogą być następstwem zakażenia szpitalnego, do którego przyczynił się zły stan sanitarny szpitala lub zaniedbania personelu medycznego w zakresie zapobiegania infekcjom. Szczególnie narażeni są pacjenci o obniżonej odporności, a także osoby w bardzo młodym lub zaawansowanym wieku. Natomiast w każdym przypadku do obowiązków lekarzy należy zapewnienie bezpieczeństwa pobytu pacjentom oraz leczenie zgodne z aktualną wiedzą medyczną.
Brak opieki nad szczególnie wrażliwymi pacjentami
Niestety zdarza się, że w przypadkach pacjentów w bardzo zaawansowanym wieku, cierpiących na wiele schorzeń jednocześnie i nierokujących poprawy, personel medyczny zaniedbuje środki zapobiegania zakażeniom, niejako „spisując ich na straty”. Zgodnie z orzecznictwem, nawet w takich przypadkach lekarze są zobowiązani zapobiegać zakażeniom z należytą starannością. Co więcej, powinni dokładać jeszcze większych starań, właśnie ze względu na szczególnie zły stan zdrowia takich pacjentów.
Zakażenie szczepami szpitalnymi
Sepsa może być wywołana przez rozmaite drobnoustroje, jednak szczególnie niebezpieczne są zakażenia szczepami antybiotykoopornymi. To bakterie, które są charakterystyczne dla środowiska szpitalnego. Przez ciągły kontakt z antybiotykami wykształciły odporność na większość substancji leczniczych. To znacząco utrudnia leczenie i przyczynia się do większej liczby zgonów z powodu wstrząsu septycznego. Fakt, że w danej placówce dochodzi do wielu zakażeń danym szczepem, wskazuje na problemy z zapewnianiem bezpieczeństwa pacjentom. Ułatwia to uzyskanie odszkodowania i zadośćuczynienia od szpitala.
Źle dobrane antybiotyki
Błędy medyczne w leczeniu zakażeń mogą też polegać na niedopasowaniu leczenia do konkretnego przypadku. Należy wykonywać posiew wraz z antybiogramem, który wskaże, na które antybiotyki dana bakteria jest podatna. Pozwoli to na wdrożenie antybiotykoterapii celowanej i skuteczne wyeliminowanie czynnika chorobotwórczego.
Zbyt późna diagnoza
Brak szybkiej diagnozy i opóźnianie terapii to kolejne błędy, które często przyczyniają się do rozwoju sepsy. Sepsa powstaje na skutek zakażenia, które w początkowej fazie może być trudne do odróżnienia od przeziębienia czy grypy. Stan ogólny pacjenta szybko i wyraźnie się pogarsza. Ciężka sepsa rozwija się bardzo gwałtownie i może doprowadzić do zgonu w ciągu kilku godzin. Niestety nie ma charakterystycznych wczesnych objawów wskazujących, jak też nie można w pełni przewidzieć jej przebiegu. Objawami alarmowymi są: zaburzenia świadomości, duszność, niewydolność krążenia oraz krwotoczna, wybroczynowa wysypka, która w odróżnieniu od zwykłych wysypek nie ustępuje po ucisku, gdyż jest spowodowana przez zakrzepy krwi w naczyniach.
Jak uzyskać odszkodowanie i zadośćuczynienie?
Podstawą prawną odpowiedzialności za szkody związane z wstrząsem septycznym są przepisy Kodeksu cywilnego (art. 415 i n. oraz art. 444–448 k.c.).
Zgodnie z art. 415 k.c., „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Aby dochodzić odszkodowania za wstrząs septyczny, konieczne jest spełnienie kilku warunków:
Zaistnienie szkody – może to być szkoda na osobie (uszczerbek na zdrowiu, kalectwo, śmierć) lub szkoda majątkowa (koszty leczenia, utracone dochody).
Zdarzenie powodujące szkodę – w tym przypadku będzie to np. opóźnienie w rozpoznaniu infekcji, niewłaściwe leczenie antybiotykami, zaniedbania higieniczne prowadzące do zakażenia.
Związek przyczynowy – należy wykazać, że szkoda wynikła bezpośrednio z działania lub zaniechania personelu medycznego.
Wina sprawcy – udowodnienie, że lekarz lub inny pracownik medyczny działał niezgodnie z aktualną wiedzą medyczną, standardami postępowania czy przepisami prawa. Warto wspomnieć o konstrukcji winy anonimowej, która nie wymaga przypisywania winy konkretnej osobie, tylko danej placówce za nieprawidłową organizację i profilaktykę.
Jakie kroki należy podjąć?
Proces dochodzenia roszczeń za wstrząs septyczny rozpoczyna się od zgromadzenia dokumentacji medycznej. Pacjent lub jego rodzina powinni złożyć wniosek do placówki medycznej o jej udostępnienie. Warto również wnioskować o udostępnienie rejestru zakażeń szpitalnych. Można również złożyć wniosek do Państwowej Inspekcji Sanitarnej o udostępnienie wyników kontroli sanitarnych w danej placówce. To wszystko pomoże uprawdopodobnić zaniedbania w zakresie zapobiegania zakażeniom.
Jeśli leczenie odbywało się w szpitalu publicznym, można złożyć wniosek do Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. Obejmuje on sprawy związane z rozstrojem zdrowia, zakażeniami szpitalnymi oraz śmiercią pacjenta. To prawdopodobnie najprostsza i najszybsza droga do uzyskania odszkodowania.
Postępowanie przedsądowe obejmuje zgłoszenie szkody wraz z wezwaniem do zapłaty do ubezpieczyciela podmiotu leczniczego, które powinno zawierać dokładny opis szkody oraz okoliczności, które przemawiają za uznaniem odpowiedzialności ubezpieczonego.
Warto wcześniej złożyć wniosek do Rzecznika Praw Pacjenta o wszczęcie postępowania wyjaśniającego. Jeśli Rzecznik stwierdzi naruszenia praw przysługujących wszystkim pacjentom, będzie to pomocne zarówno w postępowaniu likwidacyjnym, jak i w przypadku wejścia na drogę sądową.
Więcej o dochodzeniu odszkodowania i zadośćuczynienia można przeczytać w tym artykule.
Przykład wyroku
Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 18.12.2024 r., I C 157/22.
W niniejszym procesie powódka dochodziła zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę moralną za śmierć matki. W toku postępowania podnosiła, że śmierć jej matki była przedwczesna i doprowadziły do niej zaniechania i zaniedbania ze strony pozwanego (szpitala). Sąd zasądził 150 000 zł na rzecz powódki.
Zastosowanie leczenie było niewłaściwe. W rezultacie doszło do sepsy. Powódka wykazała, że proces leczenia jej matki przebiegał nieprawidłowo i na skutek niedochowania procedur doszło do zarażenia pacjentki bakterią. Powyższe wynikało z winy organizacyjnej pozwanego szpitala i podejmowania decyzji przez personel medyczny niezgodnych ze wskazaniami wiedzy medycznej. Ostatecznie zawinione zaniedbania i nieprawidłowości po stronie pozwanego doprowadziły do zgonu matki powódki.
Postępowanie wykazało, że istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy stanem epidemiologicznym szpitala i decyzjami podejmowanymi przez personel zatrudniony u pozwanego a śmiercią matki powódki.
Najczęstsze pytania
Czy można uzyskać odszkodowanie bez procesu sądowego?
Tak, poprzez Fundusz Kompensacyjny lub likwidację szkody przez ubezpieczyciela szpitala.
Czy sepsa zawsze jest wynikiem błędu medycznego?
Nie. Ale jeśli doszło do zaniedbań, złej organizacji lub opóźnionej reakcji – można mówić o odpowiedzialności.
Czy pacjent może żądać odszkodowania, jeśli zmarł jego bliski?
Tak. Najbliżsi mogą dochodzić zadośćuczynienia za krzywdę moralną.
