Rozwa?aj?c przypadki b??dów medycznych, w tym b??dów pope?nianych przy porodzie i zwi?zanych z nimi roszcze? odszkodowawczych, cz?sto pomija si? kwestie dóbr osobistych.
W rzeczywisto?ci orzecznictwo polskich s?dów potwierdza, ?e szczególna wi?? rodziców z dzieckiem zas?uguje na status dobra osobistego. W konsekwencji, uniemo?liwienie nawi?zania takiej wi?zi w wyniku b??du oko?oporodowego stanowi naruszenie dóbr osobistych, a rodzice mog? dochodzi? zado??uczynienia pieni??nego.
Dobra osobiste – co to takiego?
Art. 23 kodeksu cywilnego (KC) stanowi, ?e „Dobra osobiste cz?owieka, jak w szczególno?ci zdrowie, wolno??, cze??, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalno?? mieszkania, twórczo?? naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostaj? pod ochron? prawa cywilnego niezale?nie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”.
Zgodnie z art. 24 KC ten, czyje dobro osobiste zostaje zagro?one cudzym dzia?aniem, mo?e ??da? zaniechania tego dzia?ania, chyba ?e nie jest ono bezprawne. Na zasadach przewidzianych w kodeksie mo?e ona równie? ??da? zado??uczynienia pieni??nego lub zap?aty odpowiedniej sumy pieni??nej na wskazany cel spo?eczny.
Katalog dóbr osobistych okre?lony w art. 23 KC ma charakter otwarty. Zarówno w orzecznictwie jak i w doktrynie wielokrotnie stwierdzano, i? ochron? przewidzian? w art. 23 i 24 KC obj?te s? wszelkie dobra osobiste, rozumiane, jako pewne warto?ci niematerialne, zwi?zane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w ?yciu spo?ecznym s? uznawane za donios?e i zas?uguj?ce z tego wzgl?du na ochron?.
Wi?? rodzinna to tak?e dobro osobiste – orzecznictwo
W orzecznictwie S?du Najwy?szego utrwali? si? pogl?d, ?e wi?? rodzinna, ??cz?ca najbli?szych cz?onków rodziny, stanowi?ca fundament prawid?owego funkcjonowania rodziny równie? stanowi dobro osobiste.
W zwi?zku z tym naruszenie jej uzasadnia przyznanie zado??uczynienia na podstawie art. 448 KC w zwi?zku z art. 24 § 1 KC (zob. uchwa?a SN z dnia 27 pa?dziernika 2010 r., III CZP 76/10, OSNC-ZD 2011, nr B, poz. 42, uchwa?a SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11 OSNC 2012, Nr 1, poz. 10, wyrok SN z 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09 OSP 2011, Nr 2, poz. 15).
W judykaturze podkre?la si? te?, ?e naruszenie wi?zi rodzinnych mo?e nast?pi? nie tylko na skutek ca?kowitego ich zerwania (w zwi?zku ze ?mierci? cz?onka rodziny), ale tak?e na skutek tak powa?nego uszczerbku na zdrowiu, który powoduje w efekcie niemo?no?? piel?gnowania wi?zi rodzinnych z jego udzia?em (zob. wyrok S?du Apelacyjnego we Wroc?awiu z dnia 27 stycznia 2016 r. sygn. I ACa 1516/15 oraz wyrok S?du Najwy?szego z dnia 9 sierpnia 2016 r. sygn. II CSK 719/15).
W wyroku S?du Okr?gowego w Nowym S?czu z dnia 24 lutego 2017 r. (Sygn. I.C. 1292/16) wskazano, ?e prawo do niezak?óconego ?ycia rodzinnego, w tym do utrzymywania osobistych kontaktów z poszczególnymi cz?onkami rodziny, b?d?ce wyrazem wi?zi rodzinnej podlega ochronie prawnej jako dobro osobiste.
Szczególna wie? rodziców z dzieckiem a b??d medyczny
Jak wskaza? SO w Nowym S?czu w przytoczonym wy?ej wyroku, w sytuacji, gdy rodzaj doznanego uszczerbku na zdrowiu przez osob? poszkodowan? czynem niedozwolonym i stopie? dysfunkcji psychofizycznych jest tego rodzaju, ?e nawi?zanie czy te? utrzymywanie wi?zi z nim osób bliskich jest w wi?kszo?ci sfer odpowiadaj?cych za jako?? tych wi?zi obiektywnie niemo?liwe, to zado??uczynienie mo?e przys?ugiwa? osobom bliskim nie tylko w przypadku ?mierci poszkodowanego, ale tak?e innego bardzo powa?nego uszczerbku.
Czyn niedozwolony, a zatem tak?e b??d medyczny, którego skutkiem jest stan wegetatywny, bez szans na popraw? osoby nim poszkodowanej narusza w sposób drastyczny ?ycie rodzinne.
Sytuacja bliskich osoby pozostaj?cej w stanie wegetatywnym jest w istocie zbli?ona do sytuacji osób, które na skutek czynu niedozwolonego utraci?y swoich bliskich. Ich wi?? zostaje w zasadzie przerwana. Istota wi?zi rodzinnej zak?ada bowiem istnienie relacji wzajemnych, mo?liwo?ci nawi?zania kontaktu, jakiejkolwiek interakcji. W przypadku osoby pozostaj?cej w stanie wegetatywnym jest to niemo?liwe, a sama fizyczna obecno?? tego nie zmienia.
B??d przy porodzie – zado??uczynienie dla rodziny
W sprawie o sygn. I.C. 1292/16 S?d Okr?gowego w Nowym S?czu uzna?, ?e roszczenie powodów jako rodziców dziecka, które na skutek czynu niedozwolonego jest niezdolne do samodzielnej egzystencji, wykonywania podstawowych czynno?ci ?yciowych oraz nawi?zania normalnych wi?zi rodzinnych, o zado??uczynienie jest co do zasady usprawiedliwione.
Podstaw? prawn? roszczenia by? w tej sprawie art. 448 KC w zwi?zku z art. 24 § 1 KC.
W omawianej sprawie istnienie przes?anki w postaci bezprawno?ci dzia?ania strony pozwanej wynika?o z wcze?niejszego prawomocnego rozstrzygni?cia o zasadno?ci roszcze? maj?tkowych poszkodowanego w wyniku b??dy oko?oporodowego dziecka.
Z opinii bieg?ych sporz?dzonej na potrzeby wcze?niejszej sprawy wynika?o, ?e lekarz prowadz?cy poród powódki nie zagwarantowa? pacjentce post?powania zgodnego ze wspó?czesnymi standardami, czy wymogami wiedzy po?o?niczej, adekwatnej do zaistnia?ej sytuacji klinicznej (ci??a wysokiego ryzyka, nieprawid?owy zapis KTG) tj. post?powania charakteryzuj?cego si? odpowiedni? staranno?ci? i jako?ci? ?wiadcze? medycznych. Post?powanie lekarzy pozwanego szpitala by?o zatem bezprawne i zawinione. Brak nale?ytej staranno?ci przejawi? si? w niezako?czeniu porodu drog? cesarskiego ci?cia, pomimo istnienia objawów ?wiadcz?cych o niedotlenieniu p?odu.
Po urodzeniu stwierdzono u ma?oletniej czteroko?czynowe dzieci?ce pora?enie mózgowe b?d?ce skutkiem niedotlenienia w okresie bezpo?rednio poprzedzaj?cym poród i w czasie porodu, b?d?cym nast?pstwem b??dnej decyzji lekarza o czasie i drodze porodu.
W zwi?zku z tym s?d uzna?, ?e bezprawne naruszenie dóbr osobistych powodów, zosta?o w niniejszej sprawie przez stron? pozwan? tak?e zawinione.
Dobra osobiste a zasadno?? roszcze? o zado??uczynienie
W ocenie s?du, o zasadno?ci roszcze? powodów ?wiadczy niemo?no?? nawi?zania wi?zi rodzinnej z uwagi na powa?ny uszczerbek na zdrowiu dziecka.
Powodowie z uwagi na uraz oko?oporodowy, którego dozna?a ich córka w wyniku zaniedba? personelu medycznego zostali pozbawieni mo?liwo?ci wychowania jej i nawi?zania relacji rodzinnych charakterystycznych dla rodzin wychowuj?cych zdrowe dzieci.
Córka powodów jest upo?ledzona fizycznie i psychicznie bez mo?liwo?ci komunikowania si? z otoczeniem, nie ma ?adnej zdolno?ci do samodzielnej egzystencji i wykonywania podstawowych funkcji ?yciowych.
Jej stan zdrowia stanowi dla rodziców ogromne wyzwanie i jest ?ród?em cierpie? psychicznych. Powodowie rozumiej? bowiem, ?e ich córka zosta?a pozbawiona mo?liwo?ci normalnego rozwoju, czerpania przyjemno?ci z ?ycia, mo?liwo?ci edukacji, podj?cia pracy, za?o?enia rodziny.
Krzywd? rodziców pot?guje fakt, ?e i oni zostali pozbawieni prawa do wychowywania zdrowego dziecka. Trwa?e kalectwo dziecka jest bez w?tpienia ?ród?em ci??kich prze?y? psychicznych dla rodziców.
Niew?a?ciwa procedura medyczna zastosowana podczas porodu doprowadzi?a do naruszenia dóbr osobistych rodziców w postaci prawa do nawi?zania normalnych wi?zi i relacji ze swoim dzieckiem.
Czyn niedozwolony pozwanego spowodowa? wspó?uczestniczenie przez powodów w cierpieniu córki i permanentn? obaw? o jej zdrowie. Nigdy nie nawi??? z córk? normalnych relacji, typowych, dla tak bliskiego pokrewie?stwa.
W omawianym przypadku s?d przyzna? ka?demu z rodziców dziecka po 50 000 z? zado??uczynienia za naruszenie dóbr osobistych przez szpital.
Bezp?atna pomoc prawna dla ofiar b??dów medycznych
Celem Fundacji Pomocy Ofiarom B??dów Medycznych jest m.in. upowszechnianie znajomo?ci prawa i uprawnie? z niego wynikaj?cych w?ród obywateli, wzmacnianie w spo?ecze?stwie poszanowania dla godno?ci ludzkiej i poszanowania praw innych obywateli – w tym szczególnie praw pacjenta. Pomagamy tak?e ofiarom b??dów medycznych i zaniedba? w opiece.
Oferujemy bezp?atn? pomoc prawn? obejmuj?c? konsultacj? oraz analiz? dokumentacji. Na podstawie tych wst?pnych ustale? prawnicy Fundacji proponuj? dalsz?, zindywidualizowan? ?cie?k? post?powania. Jeste?my z naszymi beneficjentami od pocz?tku do ko?ca, ?wiadcz?c porady prawne, tworz?c pisma procesowe i uczestnicz?c w rozprawach. Skontaktuj si? z nami!
