Logo
Fundacja Pomocy Ofiarom
Błędów Medycznych
+48 601 471 063
PN-PT 10:00-17:00

Błąd przy porodzie jako naruszenie dóbr osobistych

FPOBM
16 grudnia 2022

Rozważając przypadki błędów medycznych, w tym błędów popełnianych przy porodzie i związanych z nimi roszczeń odszkodowawczych, często pomija się kwestie dóbr osobistych. 

W rzeczywistości orzecznictwo polskich sądów potwierdza, że szczególna więź rodziców z dzieckiem zasługuje na status dobra osobistego. W konsekwencji, uniemożliwienie nawiązania takiej więzi w wyniku błędu okołoporodowego stanowi naruszenie dóbr osobistych, a rodzice mogą dochodzić zadośćuczynienia pieniężnego.

Dobra osobiste – co to takiego?

Art. 23 kodeksu cywilnego (KC) stanowi, że „Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach”.

Zgodnie z art. 24 KC ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może ona również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Katalog dóbr osobistych określony w art. 23 KC ma charakter otwarty. Zarówno w orzecznictwie jak i w doktrynie wielokrotnie stwierdzano, iż ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 KC objęte są wszelkie dobra osobiste, rozumiane, jako pewne wartości niematerialne, związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym są uznawane za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę.

Więź rodzinna to także dobro osobiste – orzecznictwo

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że więź rodzinna, łącząca najbliższych członków rodziny, stanowiąca fundament prawidłowego funkcjonowania rodziny również stanowi dobro osobiste.

W związku z tym naruszenie jej uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC (zob. uchwała SN z dnia 27 października 2010 r., III CZP 76/10, OSNC-ZD 2011, nr B, poz. 42, uchwała SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11 OSNC 2012, Nr 1, poz. 10, wyrok SN z 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09 OSP 2011, Nr 2, poz. 15).

W judykaturze podkreśla się też, że naruszenie więzi rodzinnych może nastąpić nie tylko na skutek całkowitego ich zerwania (w związku ze śmiercią członka rodziny), ale także na skutek tak poważnego uszczerbku na zdrowiu, który powoduje w efekcie niemożność pielęgnowania więzi rodzinnych z jego udziałem (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 stycznia 2016 r. sygn. I ACa 1516/15 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2016 r. sygn. II CSK 719/15).

W wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 24 lutego 2017 r. (Sygn. I.C. 1292/16) wskazano, że prawo do niezakłóconego życia rodzinnego, w tym do utrzymywania osobistych kontaktów z poszczególnymi członkami rodziny, będące wyrazem więzi rodzinnej podlega ochronie prawnej jako dobro osobiste.

Szczególna wieź rodziców z dzieckiem a błąd medyczny

Jak wskazał SO w Nowym Sączu w przytoczonym wyżej wyroku, w sytuacji, gdy rodzaj doznanego uszczerbku na zdrowiu przez osobę poszkodowaną czynem niedozwolonym i stopień dysfunkcji psychofizycznych jest tego rodzaju, że nawiązanie czy też utrzymywanie więzi z nim osób bliskich jest w większości sfer odpowiadających za jakość tych więzi obiektywnie niemożliwe, to zadośćuczynienie może przysługiwać osobom bliskim nie tylko w przypadku śmierci poszkodowanego, ale także innego bardzo poważnego uszczerbku.

Czyn niedozwolony, a zatem także błąd medyczny, którego skutkiem jest stan wegetatywny, bez szans na poprawę osoby nim poszkodowanej narusza w sposób drastyczny życie rodzinne.

Sytuacja bliskich osoby pozostającej w stanie wegetatywnym jest w istocie zbliżona do sytuacji osób, które na skutek czynu niedozwolonego utraciły swoich bliskich. Ich więź zostaje w zasadzie przerwana. Istota więzi rodzinnej zakłada bowiem istnienie relacji wzajemnych, możliwości nawiązania kontaktu, jakiejkolwiek interakcji. W przypadku osoby pozostającej w stanie wegetatywnym jest to niemożliwe, a sama fizyczna obecność tego nie zmienia.

Błąd przy porodzie – zadośćuczynienie dla rodziny

W sprawie o sygn. I.C. 1292/16 Sąd Okręgowego w Nowym Sączu uznał, że roszczenie powodów jako rodziców dziecka, które na skutek czynu niedozwolonego jest niezdolne do samodzielnej egzystencji, wykonywania podstawowych czynności życiowych oraz nawiązania normalnych więzi rodzinnych, o zadośćuczynienie jest co do zasady usprawiedliwione.

Podstawą prawną roszczenia był w tej sprawie art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC.

W omawianej sprawie istnienie przesłanki w postaci bezprawności działania strony pozwanej wynikało z wcześniejszego prawomocnego rozstrzygnięcia o zasadności roszczeń majątkowych poszkodowanego w wyniku błędy okołoporodowego dziecka.

Z opinii biegłych sporządzonej na potrzeby wcześniejszej sprawy wynikało, że lekarz prowadzący poród powódki nie zagwarantował pacjentce postępowania zgodnego ze współczesnymi standardami, czy wymogami wiedzy położniczej, adekwatnej do zaistniałej sytuacji klinicznej (ciąża wysokiego ryzyka, nieprawidłowy zapis KTG) tj. postępowania charakteryzującego się odpowiednią starannością i jakością świadczeń medycznych. Postępowanie lekarzy pozwanego szpitala było zatem bezprawne i zawinione. Brak należytej staranności przejawił się w niezakończeniu porodu drogą cesarskiego cięcia, pomimo istnienia objawów świadczących o niedotlenieniu płodu.

Po urodzeniu stwierdzono u małoletniej czterokończynowe dziecięce porażenie mózgowe będące skutkiem niedotlenienia w okresie bezpośrednio poprzedzającym poród i w czasie porodu, będącym następstwem błędnej decyzji lekarza o czasie i drodze porodu.

W związku z tym sąd uznał, że bezprawne naruszenie dóbr osobistych powodów, zostało w niniejszej sprawie przez stronę pozwaną także zawinione.

Dobra osobiste a zasadność roszczeń o zadośćuczynienie 

W ocenie sądu, o zasadności roszczeń powodów świadczy niemożność nawiązania więzi rodzinnej z uwagi na poważny uszczerbek na zdrowiu dziecka.

Powodowie z uwagi na uraz okołoporodowy, którego doznała ich córka w wyniku zaniedbań personelu medycznego zostali pozbawieni możliwości wychowania jej i nawiązania relacji rodzinnych charakterystycznych dla rodzin wychowujących zdrowe dzieci.

Córka powodów jest upośledzona fizycznie i psychicznie bez możliwości komunikowania się z otoczeniem, nie ma żadnej zdolności do samodzielnej egzystencji i wykonywania podstawowych funkcji życiowych.

Jej stan zdrowia stanowi dla rodziców ogromne wyzwanie i jest źródłem cierpień psychicznych. Powodowie rozumieją bowiem, że ich córka została pozbawiona możliwości normalnego rozwoju, czerpania przyjemności z życia, możliwości edukacji, podjęcia pracy, założenia rodziny.

Krzywdę rodziców potęguje fakt, że i oni zostali pozbawieni prawa do wychowywania zdrowego dziecka. Trwałe kalectwo dziecka jest bez wątpienia źródłem ciężkich przeżyć psychicznych dla rodziców.

Niewłaściwa procedura medyczna zastosowana podczas porodu doprowadziła do naruszenia dóbr osobistych rodziców w postaci prawa do nawiązania normalnych więzi i relacji ze swoim dzieckiem.

Czyn niedozwolony pozwanego spowodował współuczestniczenie przez powodów w cierpieniu córki i permanentną obawę o jej zdrowie. Nigdy nie nawiążą z córką normalnych relacji, typowych, dla tak bliskiego pokrewieństwa.

W omawianym przypadku sąd przyznał każdemu z rodziców dziecka po 50 000 zł zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych przez szpital.

Bezpłatna pomoc prawna dla ofiar błędów medycznych

Celem Fundacji Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych jest m.in. upowszechnianie znajomości prawa i uprawnień z niego wynikających wśród obywateli, wzmacnianie w społeczeństwie poszanowania dla godności ludzkiej i poszanowania praw innych obywateli – w tym szczególnie praw pacjenta. Pomagamy także ofiarom błędów medycznych i zaniedbań w opiece.

Oferujemy bezpłatną pomoc prawną obejmującą konsultację oraz analizę dokumentacji. Na podstawie tych wstępnych ustaleń prawnicy Fundacji proponują dalszą, zindywidualizowaną ścieżkę postępowania. Jesteśmy z naszymi beneficjentami od początku do końca, świadcząc porady prawne, tworząc pisma procesowe i uczestnicząc w rozprawach. Skontaktuj się z nami!

Zostaw dane, oddzwonimy i udzielimy Ci wsparcia