Mózgowe porażenie dziecięce (w skrócie MPD) to zespół objawów, które mogą wystąpić w postaci błędu np. przy porodzie.
Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to zaburzenie, którego charakter objawów jest uzależniony od postaci choroby. Objawy takie jak niedowład, niedorozwój intelektualny czy padaczka nie występują w każdym przypadku.
Warto wiedzieć – MPD jest chorobą stałą, charakteryzującą się niepostępującymi zaburzeniami. Krótko mówiąc MPD ma charakter stały, ale nie ma charakteru postępującego.
Zgodnie z „Terminology and classification of cerebral palsy” autorstwa Martina Baxa – porażenie mózgowe definiuje się jako: zaburzenie ruchu i postawy ciała spowodowane wadą lub uszkodzeniem niedojrzałego mózgu.
Artykuł Ewy Gajewskiej Nowe definicje i skale funkcjonalne stosowane w mózgowym porażeniu dziecięcym – to, co dokładnie opisuje termin „porażenie mózgowe”, było tematem rozważań przez ponad 150 lat, a dyskusje dotyczące tego, jak można sklasyfikować różne objawy MPD, trwają do dzisiaj.
Ciekawostka – mózgowe porażenie dziecięce jest nazywane także chorobą Little’a.
William John Little, angielski lekarz napisał wiele książek na różne tematy. Co istotne jeden z jego artykułów który znalazł się w publikacji „Hospital for the Cure of Deformities: Course of Lectures on the Deformities of the Human Frame” dotyczył deformacji spastycznych. Opis ten doprowadził do powstania nazwy „Little’s Disease” co obecnie znane jest jako porażenie mózgowe. Little opisał różne przykurcze kończyn dolnych i górnych związanych ze spastycznością, uznając rolę centralnego układu nerwowego u niektórych z tych pacjentów.
Mózgowe porażenie dziecięce – systemy oceny funkcji
Do oceny funkcji sprawności dłoni w przypadku dzieci z MPD używane są skale:
- BFMF (Bimanual Fine Motor Function)
- MACS (Manual Ability Classification System
Bimanual Fine Motor Function (BFMF) zajmuje się klasyfikacją funkcji motorycznych u dzieci z porażeniem mózgowym. Skala dzieli się na pięć poziomów funkcjonowania w zakresie motoryki i obejmuje całe spektrum ograniczeń w zakresie drobnych funkcji motorycznych.
U najmłodszych dzieci nie można oczekiwać zdolności do obracania przedmiotu obiektu w palcach, ale dziecko może przekształcić obiekt z palców na dłoń. W przypadku dzieci z MPD BFMF powinien być ustalony w zależności od zdolności do chwytania. Nowa wersja BFMF 2.0 zawiera objaśniające liczby i dokładne opisy poziomów funkcji motoryki małej, aby ułatwić korzystanie z systemu klasyfikacji.
System Klasyfikacji Zdolności Manualnych (MACS) opisuje, w jaki sposób dzieci z porażeniem mózgowym używają swoich rąk do obsługi przedmiotów w codziennych czynnościach. MACS również opisuje pięć poziomów. Poziomy opierają się na zdolności dzieci do samodzielnego manipulowania przedmiotami oraz ich potrzebie pomocy lub adaptacji do wykonywania czynności manualnych w codziennym życiu.
GMFCS jest powszechnie stosowane do klasyfikowania umiejętności ruchu i pokazuje, że badanie podstawowych cech wiarygodności i rzetelności systemów klasyfikacyjnych znacznie zwiększa ich miarodajność.
Skala GMFCS została wykorzystana do określenia stopnia ciężkości MPD. Każdy pomiar był wykonywany przez indywidualnych obserwatorów przez 3 dni po przyjęciu pacjentów do szpitala. GMFCS (Gross Motor Function Classification System) został opracowany przez Palisano i innych w celu obiektywnej klasyfikacji niepełnosprawności ruchowej dzieci w wieku od 1 do 12 roku życia. GMFCS klasyfikuje nasilenie MPD w pięciu poziomach. To klasyfikuje pacjentów w czterech przedziałach wiekowych (poniżej 2 lat, między 2 a 4 lat, od 4 do 6 lat i od 6 do 12 lat).
Dzieci na poziomie I mogą wykonać wszystkie te same czynności, co ich rówieśnicy, ale mają trudności z tempem, równowagą i koordynacją; dzieci na poziomie V mają trudności z kontrolowaniem położenia głowy i tułowia w większości pozycji oraz z osiągnięciem świadomej kontroli ruchu
Mózgowe porażenie dziecięce – mechanizmy powstania choroby
MPD to zespół objawów chorobowych a przyczyna jego wystąpienia może być wieloczynnikowa. W wystąpieniu porażenia dziecięcego w przypadku noworodków urodzonych przedwcześnie – ważną rolę odgrywają czynniki z okresu prenatalnego (do 38-42 tygodnia ciąży) i pourodzeniowego. W sytuacji dzieci urodzonych o czasie dominują czynniki przedurodzeniowe, które mogą odpowiadać nawet za 80% przypadków MPD.
Jak wiadomo, prawidłowy rozwój funkcji ręki powiązany jest z rozwojem koordynacji wzrokowo-ruchowej, który współgra z rozwojem pozostałych sfer psychomotoryki. Dziecko prawidłowo rozwijające się nabywa stopniowo umiejętności kierowania wzroku na przedmiot, sięgania po niego, chwytania i manipulowania nim.
Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) – przyczyny
Patologie płodowe
Wśród patologii płodowych możemy wyróżnić cztery przyczyny takie jak: czynniki genetyczne; zaburzenia rozwojowe – mogące być wynikiem oddziaływania czynników patogennych (embriopatie czy fetopatie); uszkodzenia komórki jajowej czy plemnika będące następstwem promieniowania jonizującego; defekty enzymatyczne takie jak problemy przyswajania kwasu foliowego; infekcje bakteryjne i wirusowe (cytomegalia, różyczka itp.); urazy mózgu; niedobory witamin i mikroelementów itp.
Uszkodzenia okołoporodowe
Do uszkodzeń okołoporodowych można zaliczyć skomplikowany poród, podczas którego może dojść do niedotlenienia lub niedokrwienia dziecka – czego następstwem może być uszkodzenie mózgu. Komplikacją może być również poród przedwczesny jak i krwawienia towarzyszące często wcześniactwu. Pozostałe czynniki uszkodzeń okołoporodowych to zbyt duże napięcie spoczynkowe wynikające ze skurczów macicy; konieczność narkozy i anomalie łożyska.
Uszkodzenia poporodowe
Wśród uszkodzeń okołoporodowych można wyróżnić urazy głowy; uszkodzenia wynikające z przyjmowania leków; niskie stężenie cukru; zatory i zakrzepy naczyń mózgowych i zapalenie opon mózgowych.
Oprócz zaburzeń motoryki u dzieci z MPD występują również zaburzenia czucia i percepcji, poznawania, porozumiewania się i zachowania jak i wtórne problemy mięśniowo szkieletowe. To, dlatego tak ważne jest stwierdzenie stopnia niepełnosprawności rozwojowej jak i jej charakteru. Poza tym istotny też jest wiek, w którym pojawiły się pierwsze zaburzenia mogące wskazywać na istnienie MPD.
Postacie mózgowego porażenia dziecięcego
Możemy wyróżnić następujące postacie mózgowego porażenia dziecięcego:
- kurczowe porażenie połowicze – obok niedowładu kończyn górnych i dolnych tej samej połowy ciała występują parestezje i choreoatetoza (zespół drgawek dziecięcych i napadowej choreoatetozy)
- obustronne porażenie kurczowe – w przeciwieństwie do obustronnego porażenia połowiczego, niedowład kończyn dolnych dominuje nad niedowładem kończyn górnych
- obustronne porażenie połowicze
- postać móżdżkową – napięcie mięśniowe może być obniżone
- postać pozapiramidową – charakteryzuje się atetozą, pląsawicą i dystonią
Jeżeli istnieje podejrzenie, że w czasie porodu doszło do jakiegokolwiek błędu lub zaniedbania ze strony personelu medycznego, na skutek których u dziecka występują objawy lub też zostało potwierdzone mózgowe porażenie dziecięce to prosimy o kontakt. Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych postara się Państwu pomóc.
