W wyniku wypadku, udaru, a czasami pozornie niegroźnego urazu może zajść sytuacja w której pacjent pomimo zachowania przytomności nie jest świadomy. Mówimy wówczas o zespole apalicznym, czyli stanie wegetatywnym. Należy go jednak odróżniać od stanu minimalnej świadomości oraz od śpiączki, które dają znaczne większe szanse na poprawę stanu zdrowia pacjenta.
Zespół apaliczny a inne rodzaje ograniczonej świadomości
Nie każdy przypadek ograniczonej świadomości oznacza stan wegetatywny. Od zespołu apalicznego należy odróżnić stan śpiączki oraz stan minimalnej świadomości.
Choć na pierwszy rzut oka przypadłości te mogą wydawać się podobne, występują pomiędzy nimi liczne różnice, które znacząco wpływają zarówno na możliwość kontaktu z pacjentem, jak i rokowania jego powrotu do zdrowia.
Czym jest stan wegetatywny?
Pacjent cierpiący na zespół apaliczny, choć samodzielnie oddycha, może wykonywać mimowolne ruchy oraz reagować na bodźce bólowe, nie ma świadomości otaczającego go świata.
Warto jednak zwrócić uwagę, że np. w zapisie EEG widoczne są zmiany towarzyszące cyklowi snu i czuwania. Choć ich przebieg jest inny, niż u zdrowego człowieka, to wszystko to świadczy o funkcjonowaniu pnia mózgu, który odpowiedzialny jest za utrzymanie funkcji życiowych człowieka.
Rokowania na powrót do zdrowia są w przypadku stanu wegetatywnego zróżnicowane, zależne od wielu czynników. Według części naukowców stan wegetatywny jest nieodwracalny.
Nie oznacza to jednak, że bliscy osób ze zdiagnozowanym zespołem apalicznym muszą pogodzić się z jej trwałą utratą świadomości. Medycyna zna liczne przypadki powrotu do zdrowia i wybudzeń takich osób. Wskazuje się jednak, że najpewniej pacjenci ci zostali pochopnie zdiagnozowani, a ich rzeczywisty stan był tzw. stanem minimalnej świadomości.
Stan minimalnej świadomości
Stan minimalnej świadomości często bywa błędnie diagnozowany jako stan wegetatywny. Badania wskazują, że nawet 40% diagnoz w tym zakresie jest błędna.
Wynika to z faktu, że oznaki świadomości mogą być bardzo trudno zauważalne. Są to często bardzo subtelne detale, nierzadko uznawane za przejaw wyobraźni rodziny, która z nadzieją wypatruje u chorego oznak świadomości. Ich występowanie jest bowiem kluczowe dla pozytywnych rokowań poprawy stanu zdrowia.
Pacjent przebywający w stanie minimalnej świadomości wykazuje ograniczone, ale czytelne oznaki świadomości samego siebie oraz otoczenia. Może to być np. wodzenie oczami za osobą, którą pacjent zna, czy reakcje emocjonalne, takie jak śmiech czy płacz. W niektórych przypadkach pacjenci są nawet w stanie wykonywać proste polecenia – odpowiadanie na pytania poprzez mruganie oczami lub ściśnięcie dłoni („tak” lub „nie”).
Odpowiednia terapia oraz praca z pacjentem przebywającym w stanie minimalnej świadomości, stymulacja pracy jego mózgu, mogą przynieść bardzo wyraźne efekty i prowadzić do znacznej poprawy jego zdrowia i funkcjonowania.
Śpiączka
Od stanu wegetatywnego należy odróżnić przypadki osób przebywających w śpiączce. Pacjent taki – w przeciwieństwie do osoby w stanie wegetatywnym lub stanie minimalnej świadomości, jest całkowicie nieprzytomny.
Śpiączka to stan pojawiający się po wystąpieniu uszkodzenia mózgu i charakterystyczne jest dla niej to, że pacjenta nie da się wybudzić. Nie reaguje na bodźce czuciowe ani dźwiękowe.
W przeciwieństwie do zespołu apalicznego, w zapisie EEG nie widać zmian charakterystycznych dla cyklu snu i czuwania. Śpiączkę najczęściej diagnozuje się u osób z uszkodzeniem śródmózgowia i mostu lub przyśrodkowego podwzgórza.
Choć pacjent w śpiączce nie reaguje na żadne bodźce, to jego szanse na powrót do pełnej sprawności są większe niż osoby w stanie wegetatywnym. Stan śpiączki trwa bowiem zazwyczaj od dwóch do czterech tygodni. W większości przypadków po upływie tego czasu pacjent się wybudza ze śpiączki.
Po wybudzeniu ze śpiączki nastąpić może powrót do pełnej sprawności, stan minimalnej świadomości lub stan wegetatywny – w najgorszym zaś przypadku śmierć pacjenta.
Przyczyny uszkodzeń mózgu a odpowiedzialność prawna
Do uszkodzenia mózgu w wyniku którego pacjent zapada w śpiączkę, stan minimalnej świadomości lub wegetatywny może dojść w wyniku różnych okoliczności.
Oprócz zdarzeń losowych, takich jak wypadek czy udar, zdarza się, że stan ten wynika z błędu medycznego lub błędu lekarskiego popełnionego np. w czasie operacji. W przypadkach, gdy za stan zdrowia pacjenta można przypisać winę lekarzowi czy szpitalowi, rodzina osoby poszkodowanej powinna w jego imieniu dochodzić roszczeń odszkodowawczych. Oprócz walki o sprawiedliwość należy bowiem mieć na względzie także niebagatelne koszty leczenia i rehabilitacji pacjentów znajdujących się w stanach braku lub ograniczonej świadomości.
Polskie prawo przewiduje także możliwość uzyskania zadośćuczynienia za krzywdę niematerialną jakiej doświadcza rodzina osoby poszkodowanej. Zerwane więzi rodzinne, cierpienie dzieci, małżonka, czy rodziców, choć nie sposób je wycenić, mogą przynajmniej częściowo zostać wynagrodzone zadośćuczynieniem wypłaconym przez jednostkę odpowiedzialną za tragiczny błąd.
Pomoc prawna – nie jesteś sam!
Pomoc prawną dla pacjentów oraz bliskich osób, które doświadczają stanów braku lub ograniczonej świadomości, przebywają w śpiączce, lub których śmierć poprzedziła walka o wyjście ze stanu wegetatywnego świadczy Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych.
Świadomi cierpienia, bólu ale i kosztów leczenia, rehabilitacji, terapii związanych z leczeniem uszkodzeń mózgu oraz rehabilitacją ciała takich pacjentów oferujemy analizę stanu faktycznego i prawnego każdego zgłoszonego do nas przypadku. Nasze profesjonalne działania pomogą Państwu uzyskać należne odszkodowanie i finansowanie kosztów leczenia.
