Logo
Fundacja Pomocy Ofiarom
Błędów Medycznych
+48 601 471 063
PN-PT 10:00-17:00

Stan wegetatywny

FPOBM
3 grudnia 2022

Stan wegetatywny to brak świadomości u przytomnej osoby, możemy inaczej nazwać ten stan czuwaniem. Pacjenci w większości przypadków reagują odruchowo i nieświadomie odpowiadając na bodźce docierające z otoczenia. Termin stan wegetatywny jest zwany również zespołem niereaktywnego czuwania lub stanem apalicznym. Jest związany z zaburzeniem świadomości w przypadku wybudzających się pacjentów. Tacy pacjenci często są nazywani „więźniami własnego ciała”.

Wiele osób myli zespół niereaktywnego czuwania ze śpiączką i tak naprawdę nie ma co się dziwić. Wspomniane wyżej sytuacje dotyczą nieprzytomnego pacjenta i są do siebie podobne, ponieważ ich problem skupia się wokół mózgu. Jednakże śpiączka to stan przemijający w przeciwieństwie do stanu wegetatywnego, który może stać się przewlekły i trwać przez niekreślony czas. Warto mieć na uwadze to, że osoba przebywająca w śpiączce nie reaguje na żadne bodźce ze względu na brak świadomości.

Reakcje pacjentów w przypadku wystąpienia zespołu niereaktywnego czuwania są różne. Jedni nieświadomie poruszają kończynami, spontanicznie reagują mimiką twarzy poprzez otwieranie lub zamykanie oczu a inni wydają dźwięki. Zachowania takie niekoniecznie mogą świadczyć o występowaniu świadomych reakcji u pacjenta.

Przyczyny wystąpienia stanu wegetatywnego

Przyczyny wystąpienia stanu wegetatywnego mogą być różne i mogą obejmować:

  • urazy mózgu – na przykład, urazy powstałe w wyniku wypadku samochodowego, upadku lub napadu
  • choroby neurodegeneracyjne – takie jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona lub choroba Alzheimera;
  • niedotlenienie lub udar mózgu – gdy do mózgu nie dociera odpowiednia ilość tlenu, co może prowadzić do uszkodzenia mózgu;
  • infekcje – takie jak meningitis lub encefalitis – choroby zakaźne wirusowe lub bakteryjne charakteryzujące się zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu, które otaczają mózg i rdzeń kręgowy;
  • wady genetyczne – na przykład, zespoły genetyczne, które mogą prowadzić do uszkodzenia mózgu;
  • błędy medyczne – takie jak nieprawidłowe leczenie, nieprawidłowe przeprowadzenie procedury medycznej lub zaniechanie leczenia.

Należy pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do wystąpienia stanu wegetatywnego.

Najczęściej spotykaną przyczyną wystąpienia stanu wegetatywnego jest poważny uraz mózgu. Badania pokazują, że taki stan może wystąpić w przypadku niedotlenienia komórek mózgu, udaru czy też innych schorzeń naczyniowo-mózgowych.

Zdarzają się sytuacje, kiedy pacjent odzyskuje świadomość a nawet samodzielność po miesiącu przebywania w stanie wegetatywnym. Jednak im dłużej się on utrzymuje, tym mniejsza jest szansa odzyskania przytomności.

Pacjenci mogą przeżyć wiele lat w stanie wegetatywnym. Wielu uważa, że nieokreślone przeżycie w stanie wegetatywnym nie przynosi pacjentowi żadnych korzyści i że nie ma moralnego ani prawnego obowiązku kontynuowania leczenia podtrzymującego życie, w tym sztucznego odżywiania i nawadniania. Ze strony etycznej należałoby jednak okazać poszanowanie dla ciała pacjenta, ponieważ może on wyjść ze stanu nieświadomego – nawet jeśli miałoby to trwać kilka/kilkanaście lat.

Błąd medyczny i jego rodzaje

Diagnoza zależy od obserwacji zachowania pacjenta przez określony czas, aby odkryć, czy istnieją jakiekolwiek dowody świadomości. Nie zawsze jest łatwe, ponieważ pacjenci zachowują odmienny zakres reakcji odruchowych, z których niektóre mogą być mylnie interpretowane jako dowody świadomości.

Błędy mogą wydarzyć się w szpitalu, w gabinecie lekarskim, w aptece czy w laboratorium. Mogą one wystąpić również w domu z winy pacjenta lub osoby trzeciej. Takie błędne sytuacje mogą prowadzić do śmierci, większych lub mniejszych obrażeń, które mogą być niegroźne. Dobrze jakby były one rejestrowane, analizowane i żeby zostały wdrożone środki zaradcze w celu zmniejszenia ryzyka popełnienia takich błędów w przyszłości.

Sytuacje opisane powyżej mogą być nieszkodliwe lub mogą prowadzić do niepełnosprawności takiej jak na przykład stan wegetatywny poruszony w naszym tekście a nawet śmierci.

Rodzaje błędów medycznych

Błąd diagnostyczny występuje w momencie błędnego rozpoznania, które może prowadzić do wielu powikłań takich jak zaniedbanie medyczne.

Błąd terapeutyczny występuje w konsekwencji błędu diagnostycznego w przypadku podjęcia niewłaściwego leczenia, które zostało źle dopasowane do objawów chorobowych.

Błąd techniczny opiera się na pomyłce lekarskiej, która wystąpiła przykładowo podczas zabiegu – pozostawienie ciała obcego w ciele pacjenta lub niewłaściwe podanie porcji leku odpowiedniej dla wieku pacjenta.

Stan wegetatywny jest najczęściej następstwem wystąpienia udaru niedokrwiennego lub niedotlenienia. Może być przejściowy, stanowiąc etap zdrowienia po ciężkim, ostrym lub przewlekłym uszkodzeniu mózgu, lub trwały, jako konsekwencja braku możliwości powrotu do zdrowia po takich urazach.

Stan wegetatywny może również wystąpić w wyniku postępu zwyrodnieniowych lub metabolicznych chorób neurologicznych lub z powodu wad rozwojowych układu nerwowego.

Opieka nad pacjentem w stanie wegetatywnym

Osoba, u której objawia się zespół niereaktywnego czuwania potrzebuje specjalistycznej opieki medycznej, stałej pielęgnacji, rehabilitacji i odpowiedniego dobranego programu żywienia. Taki proces może trwać długo i bywa on trudny mając na uwadze stan psychiczny i fizyczny chorego. Poza personelem sprawującym opiekę jest też rodzina, o której nie można zapominać.

Istnieje system ocen i kryteriów zwany standardem, który dotyczy profilaktyki przeciwodleżynowej (rehabilitacji, pielęgnacji), żywieniowej, utrzymania higieny itp. Nieodłącznym elementem pracy z chorym jest również komunikacja – badania nie określają czy pacjent będący w stanie apalicznym nas słyszy. Dlatego należy postępować tak jak ze świadomym pacjentem.

Zachowania pacjenta w stanie wegetatywnym można podzielić na trzy kategorie, zgodne ze skalą (GSC) Glasgow – otwieranie oczu, odpowiedź motoryczna lub słowna. Dlatego właśnie pacjent powinien znajdować się pod stałą obserwacją personelu medycznego.

Zasady odpowiedzialności

Należy pamiętać, że lekarz ponosi odpowiedzialność w momencie, gdy szkoda wynikła w następstwie działania lub zaniechania. W sytuacji zakwalifikowania winy jako błąd medyczny, lekarz odpowiadać może cywilnie, karnie i zawodowo.

Każdy pacjent bez wyjątku ma prawo wymagać otrzymania profesjonalnej opieki medycznej.

To lekarz powinien zapewnić bezpieczeństwo, odpowiednie warunki higieniczne i zadbać o to, żeby pacjent otrzymał odpowiednie wsparcie medyczne. Jeżeli powyższe czynności zostaną wykonane a jest coś nie tak, to możemy rozważać o popełnieniu błędu medycznego. Aby lekarz mógł odpowiadać cywilnie za błąd to musi mu zostać udowodniona wina.

Zgodnie z art. 415. KC w zw. z art. 430. KC – Odpowiedzialność cywilną za zawinione błędy, zaniechanie lub zwłokę w dokonaniu określonego świadczenia medycznego personelu medycznego ponosi zakład leczniczy.

W przypadku błędu medycznego, pacjent lub jego rodzina mogą dochodzić swoich praw przed sądem cywilnym i ubiegać się o odszkodowanie za szkody, które ponieśli. Warto pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i wymaga indywidualnej oceny w celu ustalenia odpowiedzialności i udzielenia odpowiedniej pomocy. Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych oferuje nieodpłatne porady. Zapraszamy do kontaktu. 

Program

Zostaw dane, oddzwonimy i udzielimy Ci wsparcia