Stan wegetatywny to brak ?wiadomo?ci u przytomnej osoby, mo?emy inaczej nazwa? ten stan czuwaniem. Pacjenci w wi?kszo?ci przypadków reaguj? odruchowo i nie?wiadomie odpowiadaj?c na bod?ce docieraj?ce z otoczenia. Termin stan wegetatywny jest zwany równie? zespo?em niereaktywnego czuwania lub stanem apalicznym. Jest zwi?zany z zaburzeniem ?wiadomo?ci w przypadku wybudzaj?cych si? pacjentów. Tacy pacjenci cz?sto s? nazywani „wi??niami w?asnego cia?a”.
Wiele osób myli zespó? niereaktywnego czuwania ze ?pi?czk? i tak naprawd? nie ma co si? dziwi?. Wspomniane wy?ej sytuacje dotycz? nieprzytomnego pacjenta i s? do siebie podobne, poniewa? ich problem skupia si? wokó? mózgu. Jednak?e ?pi?czka to stan przemijaj?cy w przeciwie?stwie do stanu wegetatywnego, który mo?e sta? si? przewlek?y i trwa? przez niekre?lony czas. Warto mie? na uwadze to, ?e osoba przebywaj?ca w ?pi?czce nie reaguje na ?adne bod?ce ze wzgl?du na brak ?wiadomo?ci.
Reakcje pacjentów w przypadku wyst?pienia zespo?u niereaktywnego czuwania s? ró?ne. Jedni nie?wiadomie poruszaj? ko?czynami, spontanicznie reaguj? mimik? twarzy poprzez otwieranie lub zamykanie oczu a inni wydaj? d?wi?ki. Zachowania takie niekoniecznie mog? ?wiadczy? o wyst?powaniu ?wiadomych reakcji u pacjenta.
Przyczyny wyst?pienia stanu wegetatywnego
Przyczyny wyst?pienia stanu wegetatywnego mog? by? ró?ne i mog? obejmowa?:
- urazy mózgu – na przyk?ad, urazy powsta?e w wyniku wypadku samochodowego, upadku lub napadu
- choroby neurodegeneracyjne – takie jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona lub choroba Alzheimera;
- niedotlenienie lub udar mózgu – gdy do mózgu nie dociera odpowiednia ilo?? tlenu, co mo?e prowadzi? do uszkodzenia mózgu;
- infekcje – takie jak meningitis lub encefalitis – choroby zaka?ne wirusowe lub bakteryjne charakteryzuj?ce si? zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu, które otaczaj? mózg i rdze? kr?gowy;
- wady genetyczne – na przyk?ad, zespo?y genetyczne, które mog? prowadzi? do uszkodzenia mózgu;
- b??dy medyczne – takie jak nieprawid?owe leczenie, nieprawid?owe przeprowadzenie procedury medycznej lub zaniechanie leczenia.
Nale?y pami?ta?, ?e ka?dy przypadek jest indywidualny i istnieje wiele czynników, które mog? prowadzi? do wyst?pienia stanu wegetatywnego.
Najcz??ciej spotykan? przyczyn? wyst?pienia stanu wegetatywnego jest powa?ny uraz mózgu. Badania pokazuj?, ?e taki stan mo?e wyst?pi? w przypadku niedotlenienia komórek mózgu, udaru czy te? innych schorze? naczyniowo-mózgowych.
Zdarzaj? si? sytuacje, kiedy pacjent odzyskuje ?wiadomo?? a nawet samodzielno?? po miesi?cu przebywania w stanie wegetatywnym. Jednak im d?u?ej si? on utrzymuje, tym mniejsza jest szansa odzyskania przytomno?ci.
Pacjenci mog? prze?y? wiele lat w stanie wegetatywnym. Wielu uwa?a, ?e nieokre?lone prze?ycie w stanie wegetatywnym nie przynosi pacjentowi ?adnych korzy?ci i ?e nie ma moralnego ani prawnego obowi?zku kontynuowania leczenia podtrzymuj?cego ?ycie, w tym sztucznego od?ywiania i nawadniania. Ze strony etycznej nale?a?oby jednak okaza? poszanowanie dla cia?a pacjenta, poniewa? mo?e on wyj?? ze stanu nie?wiadomego – nawet je?li mia?oby to trwa? kilka/kilkana?cie lat.
B??d medyczny i jego rodzaje
Diagnoza zale?y od obserwacji zachowania pacjenta przez okre?lony czas, aby odkry?, czy istniej? jakiekolwiek dowody ?wiadomo?ci. Nie zawsze jest ?atwe, poniewa? pacjenci zachowuj? odmienny zakres reakcji odruchowych, z których niektóre mog? by? mylnie interpretowane jako dowody ?wiadomo?ci.
B??dy mog? wydarzy? si? w szpitalu, w gabinecie lekarskim, w aptece czy w laboratorium. Mog? one wyst?pi? równie? w domu z winy pacjenta lub osoby trzeciej. Takie b??dne sytuacje mog? prowadzi? do ?mierci, wi?kszych lub mniejszych obra?e?, które mog? by? niegro?ne. Dobrze jakby by?y one rejestrowane, analizowane i ?eby zosta?y wdro?one ?rodki zaradcze w celu zmniejszenia ryzyka pope?nienia takich b??dów w przysz?o?ci.
Sytuacje opisane powy?ej mog? by? nieszkodliwe lub mog? prowadzi? do niepe?nosprawno?ci takiej jak na przyk?ad stan wegetatywny poruszony w naszym tek?cie a nawet ?mierci.
Rodzaje b??dów medycznych
B??d diagnostyczny wyst?puje w momencie b??dnego rozpoznania, które mo?e prowadzi? do wielu powik?a? takich jak zaniedbanie medyczne.
B??d terapeutyczny wyst?puje w konsekwencji b??du diagnostycznego w przypadku podj?cia niew?a?ciwego leczenia, które zosta?o ?le dopasowane do objawów chorobowych.
B??d techniczny opiera si? na pomy?ce lekarskiej, która wyst?pi?a przyk?adowo podczas zabiegu – pozostawienie cia?a obcego w ciele pacjenta lub niew?a?ciwe podanie porcji leku odpowiedniej dla wieku pacjenta.
Stan wegetatywny jest najcz??ciej nast?pstwem wyst?pienia udaru niedokrwiennego lub niedotlenienia. Mo?e by? przej?ciowy, stanowi?c etap zdrowienia po ci??kim, ostrym lub przewlek?ym uszkodzeniu mózgu, lub trwa?y, jako konsekwencja braku mo?liwo?ci powrotu do zdrowia po takich urazach.
Stan wegetatywny mo?e równie? wyst?pi? w wyniku post?pu zwyrodnieniowych lub metabolicznych chorób neurologicznych lub z powodu wad rozwojowych uk?adu nerwowego.
Opieka nad pacjentem w stanie wegetatywnym
Osoba, u której objawia si? zespó? niereaktywnego czuwania potrzebuje specjalistycznej opieki medycznej, sta?ej piel?gnacji, rehabilitacji i odpowiedniego dobranego programu ?ywienia. Taki proces mo?e trwa? d?ugo i bywa on trudny maj?c na uwadze stan psychiczny i fizyczny chorego. Poza personelem sprawuj?cym opiek? jest te? rodzina, o której nie mo?na zapomina?.
Istnieje system ocen i kryteriów zwany standardem, który dotyczy profilaktyki przeciwodle?ynowej (rehabilitacji, piel?gnacji), ?ywieniowej, utrzymania higieny itp. Nieod??cznym elementem pracy z chorym jest równie? komunikacja – badania nie okre?laj? czy pacjent b?d?cy w stanie apalicznym nas s?yszy. Dlatego nale?y post?powa? tak jak ze ?wiadomym pacjentem.
Zachowania pacjenta w stanie wegetatywnym mo?na podzieli? na trzy kategorie, zgodne ze skal? (GSC) Glasgow – otwieranie oczu, odpowied? motoryczna lub s?owna. Dlatego w?a?nie pacjent powinien znajdowa? si? pod sta?? obserwacj? personelu medycznego.
Zasady odpowiedzialno?ci
Nale?y pami?ta?, ?e lekarz ponosi odpowiedzialno?? w momencie, gdy szkoda wynik?a w nast?pstwie dzia?ania lub zaniechania. W sytuacji zakwalifikowania winy jako b??d medyczny, lekarz odpowiada? mo?e cywilnie, karnie i zawodowo.
Ka?dy pacjent bez wyj?tku ma prawo wymaga? otrzymania profesjonalnej opieki medycznej.
To lekarz powinien zapewni? bezpiecze?stwo, odpowiednie warunki higieniczne i zadba? o to, ?eby pacjent otrzyma? odpowiednie wsparcie medyczne. Je?eli powy?sze czynno?ci zostan? wykonane a jest co? nie tak, to mo?emy rozwa?a? o pope?nieniu b??du medycznego. Aby lekarz móg? odpowiada? cywilnie za b??d to musi mu zosta? udowodniona wina.
Zgodnie z art. 415. KC w zw. z art. 430. KC – Odpowiedzialno?? cywiln? za zawinione b??dy, zaniechanie lub zw?ok? w dokonaniu okre?lonego ?wiadczenia medycznego personelu medycznego ponosi zak?ad leczniczy.
W przypadku b??du medycznego, pacjent lub jego rodzina mog? dochodzi? swoich praw przed s?dem cywilnym i ubiega? si? o odszkodowanie za szkody, które ponie?li. Warto pami?ta?, ?e ka?dy przypadek jest indywidualny i wymaga indywidualnej oceny w celu ustalenia odpowiedzialno?ci i udzielenia odpowiedniej pomocy. Fundacja Pomocy Ofiarom B??dów Medycznych oferuje nieodp?atne porady. Zapraszamy do kontaktu.
