Prawidłowy stan płynu owodniowego jest niezwykle ważny dla rozwoju dziecka. Wody płodowe są bowiem odpowiedzialne za transport i wymianę substancji odżywczych między matką a dzieckiem. Chronią płód przed urazami i niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Zielone zabarwienie wód płodowych może świadczyć o tym, że dziecku grozi niebezpieczeństwo!
Wody płodowe — co to? Jaka jest ich rola?
Wody płodowe, to inaczej płyn owodniowy. Płyn ten tworzy naturalną barierę ochronną dziecka w czasie ciąży.
Istotne jest, że wody te podlegają nieustannej wymianie. W konsekwencji wody te są zawsze świeże. Tworzą przyjazne, bezpieczne i higieniczne środowisko dla dziecka. Nawet w wypadku połknięcia przez płód odrobiny płynu — nie jest to dla dziecka niebezpieczne.
W związku z tym płyn owodniowy powinien być przezroczysty. Zdarza się, że ma zabarwienie białawe lub słomkowe, co nie jest niepokojące.
Każde inne zabarwienie wód płodowych powinno wzbudzić czujność lekarza i rodziców. Płyn owodniowy wpływa bowiem na rozwój dziecka. Każda zmiana jego zabarwienia mieć poważne konsekwencje.
Co oznaczają zielone wody płodowe?
Płyn owodniowy o zielonym zabarwieniu nie od razu oznacza zagrożenie życia i zdrowia dziecka. W każdym przypadku powinien jednak wzbudzić niepokój.
Zielone wody płodowe świadczą, że z dzieckiem dzieje się coś nieprawidłowego.
Lekarz powinien więc szczególnie czujnie kontrolować stan matki i dziecka. Tak, aby oboje bezpiecznie doprowadzić do rozwiązania ciąży.
Zielone wody płodowe najczęściej są konsekwencją tzw. przenoszenia ciąży.
Jest to sytuacja, w której pomimo terminu porodu rozwiązanie nie nastąpiło. Dojrzałe, gotowe do urodzenia dziecko zwykle po porodzie oddaje smółkę. W przypadku dzieci przenoszonych, czyli nieurodzonych w terminie, zdarza się, że oddają smółkę jeszcze przed narodzeniem. Smółka wydalana jest wówczas do worka owodniowego.
Kiedy wody płodowe są zielone? Przyczyny
Zielony płyn owodniowy jest jasnym sygnałem o istnieniu zagrożenia dla płodu. Zielony kolor wód płodowych powodowany jest bowiem przez smółkę. Smółka to pierwsza kupa dziecka, która zasadniczo powinna być wydalona dopiero po narodzinach.
Smółka składa się z wód płodowych (połkniętych wcześniej przez dziecko), mazi płodowej, złuszczonego nabłonka śluzówki przewodu pokarmowego oraz enzymów trawiennych.
Jest lepka, ciągnąca się i obfita. Kolor smółki jest ciemnozielony, a najczęściej czarny — stąd po ewentualnym wydaleniu jej jeszcze przed porodem wody płodowe przyjmują kolor właśnie zielony.
Wydalenie smółki do wód płodowych może mieć różne przyczyny.
Najczęściej dzieje się tak wskutek niedotlenienia wewnątrzmacicznego. Jest to wydalenie smółki spowodowane niedotlenieniem płodu. Konsekwencją przewlekłego niedotlenienia, jest bowiem przyspieszenie perystaltyki jelit. Dziecko wydala zatem smółkę wcześniej, niż powinno, jeszcze w organizmie mamy.
W takim wypadku podczas porodu cząsteczki smółki często dostają się do dróg oddechowych dziecka. W wyniku tego może dojść do m.in. bardzo niebezpiecznego zespołu aspiracji smółki. Więcej o zespole aspiracji smółki przeczytasz niżej, w akapicie „Zielone wody płodowe — konsekwencje”.
Do niedotlenienia może też dojść w wyniku małowodzia. Małowodzie to sytuacja, gdy ilość płynu owodniowego jest mniejsza niż 200 ml. Może wówczas dojść do ucisku pępowiny, co doprowadza do niedotlenienia. Jest to duże zagrożenie do płodu. Pojawienie się zielonego płynu owodniowego jest zatem czynnikiem alarmującym.
Przyczyną przedwczesnego oddania smółki może być także stres wewnątrzmaciczny. Pod jego wpływem zwieracze dziecka rozluźniają się, a smółka wydalana jest do wód płodowych. Warto wiedzieć, że czynnikiem stresogennym dla rozwijającego się w łonie matki człowieka może być nie tylko aktualny stan zdrowia psychicznego i emocje mamy. Stres wewnątrzmaciczny wywołują także toksyny środowiskowe, zanieczyszczenia, dym papierosowy, alkohol, czy narkotyki.
Im bardziej „przenoszona ciąża” (po terminie), tym większe prawdopodobieństwo zabarwienia wód na zielono. Obecność smółki w wodach płodowych stwierdza się w około 10–15% porodów. Zazwyczaj są to porody po 42. tygodniu ciąży.
W zaawansowanej ciąży (po 41. tygodniu), nawet gdy z dzieckiem nie dzieje się nic złego i można czekać na naturalny początek akcji porodowej, wody płodowe, mogą stać się zielone. Wynika to z faktu, że układ pokarmowy dziecka jest już w pełni dojrzały. Stężenie motyliny (hormonu pobudzającego ruchy perystaltyczne jelit) jest wysokie i może doprowadzić do wydalenia smółki.
Zielone wody płodowe mogą być konsekwencją niewydolnego łożyska. Zagrożenie niewydolnością miaciczno-łożyskową jest podwyższone wśród matek chorujących na cukrzycę czy nadciśnienie. Mówi się wówczas o tzw. łożysku szybko starzejącym się.
Niewydolność łożyska polega na zaburzeniach w procesie dostarczania krwi i tlenu do płodu, a co za tym idzie sprzyja jego niedotlenieniu. Może to prowadzić do przedwczesnego wydalenia smółki przez dziecko i zielonych wód płodowych.
Zielony kolor wód może również pojawić się u kobiet, które w ostatnim miesiącu ciąży przechodziły silną infekcję.
Oczywiście podczas każdego porodu może dojść fizjologicznie do wydalenia smółki. Jest to konsekwencja pobudzenia nerwu błędnego rodzącego się dziecka. Jeśli nie towarzyszą temu objawy niedotlenienia, nie jest to powód do obaw. Stały monitoring KTG pozwala na bieżąco ocenić, czy istnieje zagrożenie dla dziecka, czy nie.
Inne czynniki zwiększające ryzyko niedotlenienia płodu i zielonych wód płodowychto m.in. zapalenie błon płodowych, przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego (PROM), cholestaza, czy zahamowanie wzrastania wewnątrzmacicznego płodu (IUGR).
Negatywne konsekwencje w postaci niedotlenienia i zielonych wód może nieść także indukcja porodu. Nieuzasadnione wywoływanie porodu może poważnie zaszkodzić dziecku.
W sytuacji, w której tydzień ciąży wskazuje, że za wcześnie na poród, a brak jest zagrożenia płodu wynikającego z jakiegokolwiek czynnika, podjęcie decyzji o przyspieszeniu porodu może okazać się błędem medycznym.
Zielone wody płodowe — konsekwencje
Zielone wody płodowe nie zawsze świadczą o zagrożeniu dla dziecka, ale są poważnym sygnałem alarmującym.
Zielone wody płodowe mają konsekwencje. Najpoważniejszą z nich może być zespół aspiracji smółki (MAS — meconium asspiration syndrome). Jest to bardzo poważne powikłanie u noworodka, które może prowadzić nawet do zgonu. Śmiertelność w przypadku zespołu aspiracji smółki wynosi 14%. Jest to zespół zaburzeń oddychania, który jest związany z przedostaniem się smółki do dróg oddechowych dziecka. Zespół powstaje w okresie bezpośrednio poprzedzającym poród. Dotyczy od 2–10% noworodków, w przypadku których stwierdzono smółkę w wodach płodowych.
Powikłaniem zespołu aspiracji smółki może być odma opłucnowa i osierdziowa.
Obecność smółki w drogach oddechowych noworodka może prowadzić do zatkania oskrzelików. Może też spowodować infekcję bakteryjną.
Powikłania u noworodka, jakie obserwuje się po zdiagnozowaniu zielonych wód płodowych (z różnych przyczyn), to także: żółtawe zabarwienie skóry, pępowiny i paznokci, zamartwica urodzeniowa, zachłystowe zapalenie płuc, opóźniony rozwój, dziecięce porażenie mózgowe (MPD), napady padaczkowe.
Zielone wody płodowe — konsekwencje dla matki
Zagrożenie dla płodu wynikające z zielonego płynu owodniowego to nie wszystko. Sytuacja ta może być niebezpieczna także dla matki.
Może dojść do zatoru płynem owodniowym (AFE), śródporodowego zapalenia błon płodowych i łożyska, czy poporodowego zapalenie błony śluzowej macicy. Możliwe jest także zakażenie rany (po pęknięciu, otarciu, czy cesarskim cięciu).
Zielone wody płodowe zwiększają ryzyko porodu operacyjnego, ale nie determinują go.
Zielone wody a decyzja o przyspieszeniu porodu
Zielony płyn owodniowy nie jest wskazaniem do cesarskiego cięcia.
Konieczna jest jednak stała kontrola, tak, aby lekarze podjęli decyzję o kontynuacji porodu lub o cięciu cesarskim we właściwym momencie. Najczęściej zielone wody płodowe nie stanowią powodu do niepokoju. Nie można ich jednak bagatelizować, bo nierzadko poprzedzają problemy, jakie pojawiają się podczas porodu.
Jeśli podczas porodu, stałej kontroli KTG i po pobraniu krwi rodzącego się dziecka nie ma niepokojących objawów jego niedotlenienia, można kontynuować poród siłami natury.
Zielone wody płodowe są objawem, w wyniku którego zawsze powinno się zbadać krew pępowinową dziecka po urodzeniu. Dzięki temu można wykluczyć lub potwierdzić epizody niedotlenienia i zaburzenia w równowadze kwasowo-zasadowej.
Odpłynięcie zielonych wód płodowych jest sytuacją, gdy należy udać się do szpitala i koniecznie skonsultować to z lekarzem ginekologiem. Nawet podczas porodu domowego, zielone wody są sygnałem, że dziecko może wymagać pomocy lekarza i opieki szpitalnej.
Brak prawidłem reakcji położnej czy lekarza na zielone wody płodowe może prowadzić do błędu medycznego. Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych oferuje bezpłatną pomoc prawną ofiarom błędów medycznych. Ofiarom błędów okołoporodowych Fundacja oferuje analizę dokumentacji medycznej, sporządzenie opinii prawnej, wyznaczenie możliwych ścieżek prawnych dalszego postępowania, w tym strategii procesowej.
Zielone wody płodowe – najczęstsze błędy medyczne
Jak już wspomniano, zbagatelizowanie przez lekarza lub położną prowadzącą poród zielonych wód może być błędem medycznym. Wynika to z faktu, że zielone zabarwienie wód z dużym prawdopodobieństwem świadczy o zagrożeniu życia lub zdrowia dziecka. Duszność i sinica związane z zespołem aspiracji smółki występują od urodzenia dziecka i bardzo szybko narastają, tworząc realne zagrożenie dla życia noworodka. Oddanie smółki do płynu owodniowego może też nieść negatywne konsekwencje zdrowotne dla matki. Kobieta również może być w tym wypadku ofiarą błędu medycznego.
Rzadziej wspomina się o tym, że wdrożenie antybiotykoterapii u noworodka również może być błędem medycznym. Nieprawidłowe, nieuzasadnione leczenie na podstawie samej tylko obecność zielonych wód płodowych jest błędem terapeutycznym. O ile bowiem nie występują objawy kliniczne, brak jest powodów do wdrożenia antybiotykoterapii u noworodka.
U maluchów, które podejrzewa się o infekcję, należy wykonać badania laboratoryjne. Dopiero po potwierdzeniu infekcji wdraża się odpowiednie leczenie.
Wykonanie cesarskiego cięcia w oparciu o sam fakt wystąpienia zielonego płynu owodniowego również może być błędem lekarskim lub błędem medycznym. Jeśli nie obserwuje się niepokojących objawów niedotlenienia dziecka, poród siłami natury powinien być kontynuowany. Cięcie cesarskie jest operacją, która może nieść liczne negatywne konsekwencje zarówno dla matki jak i dla dziecka – nie tylko zaraz po porodzie, ale także na przestrzeni kolejnych lat. Wykonanie cięcia cesarskiego bez wskazania i gdy w jego następstwie pojawiają się negatywne skutki zdrowotne, może być rozpatrywane jako błąd medyczny.
Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych oferuje bezpłatną analizę dokumentacji i sporządzenie opinii prawnej wszystkim ofiarom błędów medycznych.
