Błąd lekarski jest niezgodnym z aktualną wiedzą medyczną działaniem lub brakiem działania lekarza. Sprawca błędu musi działać nieumyślnie, z nienależytą starannością. Lekarz odpowiada za popełnienie błędu w zakresie, w jakim mógł zapoznać się z aktualną wiedzą, tak aby popełnienia błędu uniknąć. Definicja błędu lekarskiego jest szeroka i w jej zakres wchodzą nie tylko błędy powstałe podczas leczenia, ale swym zakresem obejmuje błędy powstałe w trakcie diagnozy, operacji, czy informowania pacjenta o jego stanie zdrowia. Doktryna wyróżnia cztery główne typy błędów lekarskich, ale w praktyce wyróżnia się ich więcej.
Przesłanki błędu lekarskiego
Zawód lekarza wymaga zachowania należytej staranności przy wykonywaniu świadczeń medycznych. Jeżeli lekarz, działając nieumyślnie ich nie zachowa, spowoduje zaniedbanie medyczne.
Jeżeli wskutek błędu lekarskiego powstanie, to powstanie roszczenie odszkodowawcze za szkodę wywołaną błędem. Konieczne będzie wykazanie związku przyczynowo skutkowego między szkodą a działaniem lekarza.
Reasumując, na błąd lekarski składają się kilka przesłanek. Po pierwsze nieumyślne działanie lub zaniechanie lekarza. Po drugie, sprzeczne z aktualną wiedzą medyczną. Po trzecie, niezachowanie standardów staranności. Po czwarte, wystąpienie szkody. Po piąte, związek przyczynowo skutkowy między szkodą a działaniem lub zaniechaniem lekarza.
Główne kategorie błędów lekarskich-przykłady
Do błędów lekarskich i zaniedbań dochodzi nie tylko na etapie leczenia, ale także na etapie diagnozowania, rokowania, w okresie okołooperacyjnym i po zabiegu.
Wyróżnia się trzy główne typy błędów medycznych:
Błąd diagnostyczny
Błąd ten polega na postawieniu nieprawidłowej diagnozy oraz błędnej ocenie stanu zdrowia pacjenta. Nieprawidłowa diagnoza może polegać na stwierdzeniu, że pacjent choruje, podczas gdy jest zdrowy albo uznaniu, że jest on zdrowy, podczas gdy w zdrowy, podczas gdy choruje. Nieprawidłową diagnozą jest też prawidłowe rozpoznanie, że pacjent choruje, ale błędne rozpoznanie choroby.
Przyczyną błędu diagnostycznego może być np. niedokładne zbadanie pacjenta, a także nieprzeprowadzenie koniecznych badań. Wedle statystyk, błędy diagnostyczne bardzo często pojawiają się w chirurgii, położnictwie, ginekologii, a także onkologii.
Błąd terapeutyczny
Niejednokrotnie błąd terapeutyczny jest kontynuacją źle postawionej diagnozy. Błąd terapeutyczny powstanie wskutek działania lub zaniechania. Będzie nim np. niewykonanie operacji, podanie za dużej dawki lekarstw, przepisanie nieodpowiedniego leku.
Błąd techniczny
Techniczny błąd jako lekarski występuje rzadko, częściej jako medyczny. Powstaje przez niewłaściwe postępowanie lekarza, który bierze udział w operacji, zabiegu, procedurze medycznej. Do technicznego błędu medycznego dochodzi, podczas zabiegów operacyjnych (zarówno chirurgicznych, jak i operacji plastycznych) oraz w okresie okołooperacyjnym. Chociaż błędy techniczne często klasyfikowane są jako pomyłki lub zaniedbania, to zdarza się, że ich skutkiem jest poważny uszczerbek na zdrowiu lub zgon pacjenta. Do typowych błędów technicznych lekarskich zalicza się pozostawienie narzędzi operacyjnych w ciele pacjenta.
Doktryna wyróżnia także błąd rokowania i błąd informacyjny. Pierwszy z nich dotyczy błędu w prognozowaniu o losie pacjenta. Drugi z nich dotyczy nieprawidłowego poinformowania pacjenta np. o przebiegu leczenia.
Błędy lekarskie — przykłady
Elementami wspólnymi dla błędów lekarskich jest ich źródło. Każdy z nich wynika z zaniedbania bądź pomyłki powstałej w efekcie niezachowania należytej staranności oraz czynności lekarza, które są sprzeczne z aktualną wiedzą medyczną.
Natomiast, diagnoza i przebieg leczenia poszczególnego pacjenta jest wyjątkowy, dlatego błędy popełnianie przez lekarzy cechują się wysoką kazuistyką. Nie sposób wymienić wszystkich, dlatego poniżej wskazano często występujące przypadki.
Błędy diagnostyczne
Najbardziej niebezpieczne dla pacjenta są błędy diagnostyczne popełnione w przypadkach nagłych. Szczególnie dotyczy to osób nieprzytomnych oraz ofiar wypadków. Takie błędy dotyczą pacjentów, których zamiast skierować do leczenia szpitalnego, pozostawiono w domu, czy skierowano do izby wytrzeźwień albo odmówiono hospitalizacji.
Kolejnym niebezpiecznym błędem diagnostycznym jest nieprawidłowe rozpoznanie choroby i wdrożenie nieodpowiedniego leczenia. Wyraża to przypadek stwierdzenia gruźlicy u pacjenta, który w rzeczywistości chorował na gościec. Nieprawidłowa kwalifikacja skutkowała wyborem nietrafnej metody leczenia. Długotrwała kuracja przeciwgruźlicza doprowadziła pacjenta do utraty zdolności do pracy.
Błędem diagnostycznym jest również dokonanie przez chirurga obustronnej mastektomii u pacjentki, która nie chorowała na nowotwór piersi.
Błędy terapeutyczne
Najczęściej ten błąd polega na nieprawidłowym zastosowaniu leków. Po pierwsze, chodzi o podanie nieprawidłowego leku. Po drugie, podanie niewłaściwej jego dawki. Po trzecie, niepouczenie o jego stosowaniu.
Wśród błędów terapeutycznych najczęściej popełniane to błędy operacyjne. Przykładem jest przeprowadzenie operacji, która faktycznie nie była konieczna. Błąd ten dotyczy też amputacji niewłaściwej kończyny, uszkodzenie nerwów, naczyń, macicy itp.
W orzecznictwie stwierdza się, że błędem lekarskim jest kontynuowanie porodu siłami natury, pomimo wystąpienia bezwzględnych wskazań do dokonania cesarskiego cięcia.
Błędy techniczne
Błędem technicznym jest niewłaściwe, pod względem technicznym, wykonanie czynności leczniczej. Najczęściej błąd ten popełniany jest w trakcie skomplikowanych zabiegów albo w trakcie zabiegów wymagających zastosowania określonych urządzeń technicznych (aparat RTG).
• nie otworzenie przez lekarza anestezjologa zaworu z tlenem podczas zabiegu operacyjnego, czego skutkiem była śmierć pacjentki,
• podanie za mocnej wiązki promieniowania,
• pozostawienie ciał obcych w organizmie chorego.
Błąd lekarza orzecznika ZUS
Osoba, która jest niezdolna do pracy z powodu złego stanu zdrowia, może ubiegać się o rentę w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W tym celu składa do ZUS stosowny wniosek wraz z dokumentacją medyczną i opinią lekarza prowadzącego.
Lekarz orzecznik ZUS ocenia na podstawie dostarczonej dokumentacji, czy stan zdrowia osoby ubiegającej się o rentę pozwala na podjęcie pracy. Lekarz Orzecznik ZUS ma obowiązek dokładnego zapoznania się z dokumentacją medyczną dostarczoną przez ubezpieczonego.
Błąd lekarza orzecznika ZUS jest błędem organu rentowego, za który organ ten ponosi odpowiedzialność. Nie jest zatem błędem lekarskim. Od decyzji lekarza orzecznika ZUS przysługuje odwołanie na drodze administracyjnej.
W przypadku błędnej decyzji lekarza orzecznika ZUS i powstania z tego powodu szkody, można wytoczyć powództwo cywilne przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych.
Podsumowanie
Nie jest możliwe wyczerpanie przykładów błędów lekarskich. Przypadków ich popełnienia jest wiele, a każdy z nich ma odmienny przebieg. Sąd do każdej sprawy odszkodowawczej podchodzi indywidualnie i orzeka na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego. Warunkiem koniecznym w dochodzeniu roszczeń jest wstąpienie szkody i jej wykazanie. Taką szkodą może być pogorszenie stanu zdrowia pacjenta lub jego śmierć. Ważne jest wskazanie związku przyczynowo – skutkowego błędem lekarza.
Z każdym podejrzeniem zaistnienia błędu medycznego należy zwrócić się do profesjonalnego podmiotu, który doradzi najlepsze rozwiązanie sprawy. Radca prawny lub adwokat pomoże między innymi zebrać niezbędny materiał dowodowy, wykazać szkodę, wskazać przyczyny powstałej szkody. Bezpłatną pomoc w tym zakresie można uzyskać w Fundacji Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych.
