Błąd medyczny i błąd lekarski (błąd w sztuce lekarskiej) uznawane są za synonimy i w potocznym języku oba zwroty stosowane są zamiennie. W rzeczywistości błąd lekarski i błąd medyczny to pojęcia o różnym znaczeniu. Zasadnicza różnica pomiędzy oboma zwrotami sprowadza się, do jakiego podmiotu dotyczą. Błąd medyczny jest pojęciem szerszym niż błąd lekarski, ponieważ popełnić go może każdy członek personelu medycznego, natomiast błąd lekarski może popełnić jedynie lekarz.
Błąd medyczny – definicja
Kodeksy ani ustawy nie definiują pojęcia błędu medycznego. Jego znaczenie zostało wypracowane przez orzecznictwo i doktrynę. Podążając za orzecznictwem Sądu Najwyższego, błąd medyczny jest działaniem lub brakiem działania personelu medycznego, niezgodnym z aktualną wiedzą medyczną. Działanie bądź jego bak dotyczy udzielania świadczeń zdrowotnych.
Oznacza to, że jeśli osoba wykonująca zawód medyczny w związku z procesem leczenia pacjenta działa w sposób:
- niezgodny ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej,
- nie stosując dostępnych mu metod i środków zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób,
- niezgodnie z zasadami etyki zawodowej,
- bez należytej staranności.
popełnia błąd medyczny.
Ponadto, błąd medyczny musi cechować się:
- postępowaniem sprawcy niezgodnie z powszechnie uznanym stanem wiedzy medycznej,
- nieumyślnym działaniem sprawcy. Umyślne działanie jest przestępstwem, a nie błędem medycznym.
Natomiast, a by móc dochodzić odszkodowania za błąd medyczny konieczne jest:
- wystąpienie szkody,
- związek przyczynowy między popełnionym błędem a szkodą.
Błąd medyczny może być następstwem zaniedbań wynikających z działalności podmiotu leczniczego (np. szpital, klinika).
Rodzaje błędów medycznych
Do błędów medycznych i zaniedbań dochodzi nie tylko na etapie leczenia, ale także na etapie diagnozowania, rokowania, w okresie okołooperacyjnym i po zabiegu.
Wyróżnia się cztery główne typy błędów medycznych:
Błąd diagnostyczny
Błąd ten polega na postawieniu nieprawidłowej diagnozy oraz błędnej ocenie stanu zdrowia pacjenta (błąd lekarza w odczycie badań). Nieprawidłowa diagnoza może polegać na stwierdzeniu, że pacjent choruje, podczas gdy jest zdrowy albo uznaniu, że jest on zdrowy, podczas gdy w zdrowy, podczas gdy choruje. Nieprawidłową diagnozą jest też prawidłowe rozpoznanie, że pacjent choruje, ale błędne rozpoznanie choroby.
Przyczyną błędu diagnostycznego może być np. niedokładne zbadanie pacjenta, a także nieprzeprowadzenie koniecznych badań. Wedle statystyk, błędy diagnostyczne bardzo często pojawiają się w chirurgii, położnictwie, ginekologii, a także onkologii.
Błąd terapeutyczny
Niejednokrotnie błąd terapeutyczny jet kontynuacją źle postawionej diagnozy. Błąd terapeutyczny powstanie wskutek działania lub zaniechania. Będzie nim np. niewykonanie operacji, podanie za dużej dawki lekarstw, przepisanie nieodpowiedniego leku.
Błąd techniczny
Techniczny błąd medyczny powstaje przez niewłaściwe postępowanie pracownika medycznego, który bierze udział w operacji. Do technicznego błędu medycznego dochodzi, podczas zabiegów operacyjnych (zarówno chirurgicznych, jak i operacji plastycznych) oraz w okresie okołooperacyjnym. Chociaż błędy techniczne często klasyfikowane są jako pomyłki lub zaniedbania, to zdarza się, że ich skutkiem jest poważny uszczerbek na zdrowiu lub zgon pacjenta. Do typowych błędów technicznych zalicza się pomylenie tożsamości pacjentów zakwalifikowanych do operacji, pozostawienie narzędzi operacyjnych w ciele pacjenta.
Błąd organizacyjny
Jest to błąd związany z organizacją szpitala. Polega np. na korzystaniu z niesprawnego sprzętu, braku odpowiedniej kadry. Jest to typowy błąd medyczny, który nie jest błędem lekarskim. Odpowiedzialność za błąd medyczny organizacyjny może ponosić placówka medyczna np. szpital za zakażenie na jednym z oddziałów.
Błąd lekarski – definicja
Błąd w sztuce lekarskiej (błąd lekarski) jest pojęciem węższym niż błąd medyczny. Za jego popełnienie może odpowiadać tylko lekarz lub lekarz dentysta. Podobnie jak błąd medyczny, jego definicja wypracowana została przez doktrynę i orzecznictwo. Elementy, które tworzą błąd lekarski i sposób dochodzenia odszkodowania za błąd lekarski jest tożsama z błędem medycznym i dochodzeniem błędem za błąd medyczny. Różnicą jest pozywany podmiot i rodzaj błędu.
Rodzaje błędów lekarskich
Błędy lekarskie dotyczą tylko lekarzy i lekarzy dentystów. Dlatego, odpowiedzialność za błąd lekarski nie dotyczy błędów organizacyjnych. Pacjent ma prawo dochodzić od lekarza odszkodowania za błąd lekarski diagnostyczny, terapeutyczny i techniczny. Co więcej, wśród błędów lekarskich wyróżnia się błąd rokowania i informacyjny. Te dwa rodzaje błędów dotyczą prognozy zdrowia pacjenta i informowania pacjenta o jego stanie zdrowia.
Czy pacjent ma prawo dochodzić odpowiedzialności za błąd medyczny i lekarski?
Pacjent ma prawo na drodze sądowej dochodzić zarówno odpowiedzialności za błąd medyczny, jak i lekarski. Bez znaczenia jest, czy błąd powstał podczas świadczenia usług prywatnych, czy w ramach NFZ. Walczyć o swoje prawa można na drodze cywilnej, jak i karnej, najlepiej kontaktując się z profesjonalnym pełnomocnikiem, który wybierze najkorzystniejsze rozwiązanie. Za poniesioną szkodę, pacjentowi należy się odszkodowanie, a za doznaną krzywdę zadośćuczynienie. Można również ubiegać się o stosowną rentę.
Aby uzyskać odszkodowanie za błędy medyczne lub lekarskie, konieczne jest ustalenie podmiotu, który za te błędy ponosi odpowiedzialność. Podmiotami tymi mogą być lekarze, personel medyczny, a także placówka medyczna. Odpowiedzialność lekarza często zależy od umowy, na podstawie której są zatrudnieni. Jeżeli lekarz jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, pacjent może pozwać szpital.. Jeżeli lekarz zatrudniony jest na podstawie kontraktu (B2B), odpowiada on solidarnie ze szpitalem.
Poszkodowany musi wykazać szkodę, a zwłaszcza związek przyczynowo skutkowy między szkodą a działaniem sprawcy. Bardzo ważne jest zgromadzenie dokumentacji potwierdzającej roszczenie. Pacjent powinien zebrać z placówek, w których się leczył, całą dokumentację medyczną. Chodzi np. o informacje na temat stosowanego leczenia, diagnozy, pobyt w szpitalu. Ważne jest zbieranie faktur i rachunków, są one podstawą do wyznaczenia kwoty odszkodowania.
Postępowanie przed sądem
Postępowanie w sprawie roszczeń z tytułu błędu medycznego lub lekarskiego najlepiej powierzyć radcy prawnemu, lub adwokatowi.
Profesjonalny pełnomocnik dobierze najlepszą drogę o dochodzenia swych praw. Roszczeń można dochodzić na drodze cywilnej, a także przez administracyjne postępowanie przed wojewódzkimi komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. Komisje takie ustalają, czy zdarzenie, które spowodowało powstanie szkody majątkowej lub niemajątkowej, było błędem medycznym. Istnieje możliwość wszczęcia postępowania karnego przeciwko lekarzowi, ale w tym wypadku wina lekarza nie może budzić wątpliwości. W procesie cywilnym natomiast wystarczające jest samo uprawdopodobnienie się określonego związku przyczynowego.
Odpowiedzialność karna za błąd medyczny i błąd lekarski
Odpowiedzialność karna lekarzy i personelu medycznego może dotyczyć narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art.160 § 3 k.k.), spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 k.k.), naruszenie czynności narządu lub rozstrój zdrowia (art. 157 k.k.), a także nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 k.k.).
Żeby przypisać sprawcy odpowiedzialność karną za błąd lekarski lub błąd medyczny, sąd będzie sprawdzał, czy:
- zachowanie lekarza było oczywiście sprzeczne z aktualną wiedzą medyczną.
- czyn sprawcy wypełnia znamiona, czynu wskazanego w kodeksie karnym,
- zaistniał skutek w postaci śmierci pacjenta, bądź wystąpienie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
- wystąpił adekwatny przyczynowo skutkowy pomiędzy działaniem sprawcy a śmiercią pacjenta. (skutek nie nastąpiłby bez działania sprawcy),
- błąd lekarski musi zostać popełniony z winy lekarza,
- błąd medyczny musi zostać popełniony z winy personelu medycznego.
Błąd lekarski a błąd medyczny – podsumowanie.
Różnica pomiędzy błędem lekarskim a błędem medycznym tkwi w podmiocie, od którego można dochodzić roszczeń. Błąd lekarski może popełnić wyłącznie lekarz lub lekarz dentysta. Natomiast, błąd medyczny popełni nie tylko lekarz, ale personel medyczny i podmiot leczniczy. Rodzajowo, błędów medycznych jest więcej, gdyż lekarz nie odpowie za błąd organizacyjny. Z drugiej strony, swoistym rodzajem błędu lekarskiego jest błąd rokowania i informacyjny. Z perspektywy poszkodowanego, dochodzenie roszczeń z tytułu popełnienia błędu medycznego lub lekarskiego ma podobną konstrukcję. Sąd bada czy błąd miał miejsce, czy powstała szkoda i związek przyczynowo skutkowy między działaniem sprawcy a szkodą. Przy wnoszeniu powództwa o odszkodowanie za błąd lekarski, ważnie jest, ab pozwanym był lekarz lub lekarz dentysta, w innym przypadku pozew zostanie oddalony.
Stwierdzenie czy istnieje błąd medyczny lub lekarski oraz jakie roszczenia przysługują pokrzywdzonemu wymaga uważnej analizy. Konieczne jest też zgromadzenie pełnej dokumentacji medycznej. Dlatego zaleca się powierzyć kwestie dochodzenia tych roszczeń profesjonalnym kancelariom prawnym.
