Grafika: Freepik.com

Problematyka leczenia osoby niepe?noletniej

Leczenie niepe?noletnich pacjentów w Polsce wi??e si? z szeregiem specyficznych przepisów prawnych, które maj? na celu ochron? zdrowia i dobra dziecka. Podstaw? do rozwa?a? w tej materii jest ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, które reguluj? ogólne zasady leczenia, w tym osób niepe?noletnich.

Warunki wyra?enia przez niepe?noletniego pacjenta zgody na leczenie

Zgodnie z art. 31 ustawy o prawach pacjenta, osoby niepe?noletnie w wieku od 16 do 18 lat mog? samodzielnie wyra?a? zgod? na zabieg medyczny, je?li lekarz oceni, ?e s? one dojrza?e, aby podj?? tak? decyzj?. Wa?ne jest, aby lekarz w takiej sytuacji dok?adnie oceni?, czy pacjent jest w pe?ni ?wiadomy konsekwencji swojej decyzji. W przypadku osób poni?ej 16 roku ?ycia niezb?dna jest zgoda rodziców lub opiekunów prawnych, co wynika z art. 33 tej samej ustawy. Jest to zasadniczy element ochrony zdrowia i ?ycia dziecka, gdy? osoby te nie s? uznawane za w pe?ni zdolne do podejmowania decyzji o charakterze medycznym.

Ponadto zgodnie z art. 32 wspomnianej ustawy, w sytuacjach, gdy zachodzi bezpo?rednie zagro?enie ?ycia niepe?noletniego pacjenta, a uzyskanie zgody rodziców nie jest mo?liwe, lekarz ma prawo do podj?cia niezb?dnych dzia?a? medycznych bez tej zgody. Jest to tzw. klauzula ratunkowa, która umo?liwia lekarzom natychmiastowe dzia?anie w sytuacjach krytycznych.

Szczególne warunki zgody przy leczeniu psychiatrycznym niepe?noletniego pacjenta

Kwesti? wymagaj?c? szczególnej uwagi jest leczenie psychiatryczne niepe?noletnich. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. stanowi, ?e leczenie psychiatryczne osób niepe?noletnich mo?e odbywa? si? wy??cznie za zgod? rodziców lub opiekunów prawnych, chyba ?e, podobnie jak w przypadku innych zabiegów medycznych, zachodzi bezpo?rednie zagro?enie dla ?ycia.

Warto równie? wspomnie? o prawie dziecka do informacji o swoim stanie zdrowia. Zgodnie z art. 22 ustawy o prawach pacjenta, dziecko ma prawo do informacji dostosowanej do jego wieku i rozwoju. Lekarz ma obowi?zek dostarczy? informacji w sposób zrozumia?y dla dziecka, z uwzgl?dnieniem jego dobra.

Podsumowuj?c, prawne aspekty leczenia osób niepe?noletnich w Polsce skupiaj? si? g?ównie na zapewnieniu odpowiedniej ochrony zdrowia i ?ycia dziecka, uwzgl?dniaj?c jego dojrza?o?? i zdolno?? do podejmowania decyzji. Zgoda rodziców lub opiekunów prawnych jest kluczowa w przypadku m?odszych dzieci, natomiast starsi niepe?noletni mog? mie? pewn? autonomi? decyzyjn?. W sytuacjach krytycznych przewidziano mechanizmy umo?liwiaj?ce szybkie dzia?anie lekarza bez konieczno?ci uzyskiwania zgody. Wa?ne jest równie? prawo dziecka do informacji o jego stanie zdrowia, odpowiednio dostosowanej do jego wieku i poziomu rozwoju.

Wyra?enie zgody na leczenie przez s?d

Sprawa dotyczy?a wydania zgody na przeprowadzenie procedury medycznej u ma?oletniego D. C. Wnioskiem z 15 sierpnia 2016 roku, szpital wnioskowa? o zgod? na wykonanie niezb?dnych procedur medycznych, w celu ratowania ?ycia i zdrowia D. C. Dziecko zosta?o przyj?te na oddzia? w stanie zagro?enia ?ycia, a rodzice nie zg?osili si? do wyra?enia zgody na leczenie. Procedury medyczne zosta?y wykonane w stanie zagro?enia ?ycia, a matka dziecka wyrazi?a zgod? na wszystkie procedury medyczne po fakcie. S?d postanowi? umorzy? post?powanie w sprawie, poniewa? post?powanie sta?o si? bezprzedmiotowe po wyra?eniu zgody przez matk?

.

1. Postanowienie Sądu Rejonowego w Gdańsku z 17 sierpnia 2016 r., sygn. IV Nsm 1066/16, LEX nr 2185155. ↩︎

Przemysław Pietrzak