Zdrowie i życie ludzkie to wartości, które uznajemy za bezcenne. Są to wartości konstytucyjne, czyli chroni je konstytucja RP. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu prawną ochronę życia i każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Co, jeśli na skutek działań innego człowieka doznamy uszczerbku? W Kodeksie karnym znajdziemy przepisy mające na celu ochronę pokrzywdzonych i ukaranie sprawców przestępstw, których następstwem jest ciężki uszczerbek na zdrowiu, a niekiedy śmierć.
Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu.
Sformułowanie “spowodowanie uszczerbku na zdrowiu” jest dość szerokie i obejmuje naruszenie czynności narządów ciała i rozstrój zdrowia różnego rodzaju. Można wyróżnić trzy rodzaje skutków spowodowanych działaniem sprawcy: ze względu na rodzaj spowodowanego uszczerbku:
1) ciężki (art.156 k.k.),
2) średni (art.157 § 1 k.k.),
3) lekki (art. 157 § 2 k.k.).
Przepisy karnoprawne.
Analizie poddamy art. 156 k.k., który jest dość rozbudowany. Celem tego przepisu jest ochrona organizmu ludzkiego przed działaniami, które mogą spowodować trwałe lub przemijające zmiany w jego prawidłowym funkcjonowaniu. W tym miejscu zaznaczyć wypada, że mowa tu o takich zdarzeniach, które nie są normalnym następstwem choroby, wywołane są bezprawnym zachowaniem sprawcy.
W § 1 tego przepisu wskazano, że kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
W kolejnych paragrafach znajdziemy odniesienie do nieumyślnej formy przestępstwa (§ 2) oraz następstwa czynu jakim jest śmierć (§ 3).
Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. W przypadku lekarza jako sprawcy tego przestępstwa w ramach błędu w sztuce należy rozważać nieumyślne popełnienie czynu.
Kwalifikacja karna obrażeń.
Powyżej wskazany przepis jest dość ogólny. Aby lepiej go zrozumieć należy ustalić pewną kwalifikację karną obrażeń pasujących do tego przepisu.
1) pozbawienie wzroku – pełna ślepota ze zniesieniem poczucia światła, praktyczna ślepota, krańcowe ograniczenie pola widzenia,
2) pozbawienie słuchu – całkowita głuchota,
3) utrata mowy – utrata zdolności wypowiadania słów,
4) pozbawienie zdolności płodzenia: u kobiet w okresie rozrodczym – niezdolność zajścia w ciążę i donoszenia jej, u mężczyzn – niezależnie od wieku niezdolność do zapłodnienia i odbywania stosunków płciowych,
5) inne ciężkie kalectwo – trwałe, poważne naruszenie czynność lub utrata ważnego narządu np. utrata narządu parzystego takiego jak płuco czy nerka (wyrok Sądu Najwyższego z 10 listopada 1973 r. sygn. akt. IV KR 340/70), usztywnienie w niekorzystnej pozycji jednego z dużych stawów (np. barkowego),
6) ciężka choroba nieuleczalna – choroba, która nie rokuje wyleczenia przy obecnych możliwościach medycyny,
7) ciężka choroba długotrwała – tożsama z chorobą obłożną, która ustępuje po pewnym czasie, nie pozostawiając poważnych następstw,
8) choroba realnie zagrażająca życiu – stan, w którym ustępuje poważne zaburzenie podstawowych czynności niezbędnych dla życia układów narządów,
9) trwała choroba psychiczna – pourazowe zaburzenia psychiczne po urazach czaszkowo – mózgowych,
10) całkowita lub trwała niezdolność do pracy w zawodzie – zazwyczaj tożsama z ciężkim kalectwem,
11) poważne trwałe istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała (zeszpecenie – ocena estetyczna, zniekształcenie – widoczna zmiana narządu bez upośledzenia czynności narządu).
Kryteria przy określaniu skutków spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Wyróżniamy cztery rodzaje kryteriów przy określeniu spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu:
1) anatomiczny (normalna struktura organizmu),
2) fizjologiczny (roztrój organizmu),
3) społeczny (całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie),
4) estetyczny (trwałe zeszpecenie, zniekształcenie ciała).
Śmierć człowieka.
Przepis art. 156 § 3 k.k. wskazuje, że jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
W tym miejscu wskazać należy, że do odpowiedzialności z tego przepisu nie jest konieczne, aby działanie np. lekarza było wyłączną przyczyną śmierci pacjenta. Konieczne jest wykazanie związku przyczynowego między działaniem lekarza a przynajmniej jedną z przyczyn powodujących śmierć.
Wsparcie profesjonalisty.
Udział profesjonalnego pełnomocnika może okazać się bardzo pomocny. Pamiętaj, że wyrok skazujący w postępowaniu karnym, wpłynie pozytywnie i zdecydowanie ułatwi postępowanie dowodowe w sprawach o odszkodowanie czy zadośćuczynienie. Pełnomocnik pomoże Ci odpowiednio zgromadzić materiał dowodowy, przeprowadzi Cię przez postępowanie przygotowawcze, pierwszej instancji i jeżeli będzie taka potrzeba również apelacyjne.
