Grafika: Freepik.com

Znaczenie ochrony praw autorskich w medycynie

Ochrona praw autorskich w dziedzinie medycyny jest wa?nym elementem ochrony w?asno?ci intelektualnej. ??czy ona innowacje technologiczne, badania naukowe i ochron? zdrowia. Omawiana problematyka dotyczy ró?nych kwestii, takich jak:

• prawa autorskie zwi?zane z publikacjami naukowymi,
• oprogramowanie medyczne
• wynalazki biotechnologiczne.

Na wst?pie nale?y podkre?li?, ?e prawa autorskie w medycynie s? regulowane przez prawo krajowe i mi?dzynarodowe. W Polsce kluczow? ustaw? jest ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. Definiuje ona prawa autorskie i zakres ich ochrony.

Zakres ochrony praw do utworów w ?wietle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Jednym z podstawowych aspektów jest ochrona prac naukowych. Zgodnie z art. 1 tej ustawy, prawa autorskie obejmuj? ka?de wytwory w dziedzinie:

• nauki,
• literatury,
• sztuki.

Oczywi?cie dotyczy to tak?e opracowa? medycznych. Przyk?adowo, opracowania dotycz?ce nowych metod leczenia czy wyniki bada? klinicznych podlegaj? ochronie jako utwory naukowe. Oznacza to, ?e autor ma wy??czne prawo do korzystania z tych utworów. Mo?e on równie? decydowa? o ewentualnym udost?pnieniu.

Kolejn? istotn? kwesti? s? prawa autorskie zwi?zane z oprogramowaniem medycznym. Zgodnie z art. 74 ustawy o prawie autorskim, programy komputerowe s? chronione na takich samych zasadach jak inne utwory. W kontek?cie medycyny podlega ochronie oprogramowanie wykorzystywane w:

• diagnostyce,
• analizie danych medycznych,
• zarz?dzaniu informacj? o pacjentach.

Zapewnia to twórcom prawo do kontrolowania sposobu ich wykorzystania.

Wa?nym elementem s? równie? prawa autorskie w zakresie wynalazków biotechnologicznych. Sama idea czy odkrycie naukowe nie mo?e by? przedmiotem ochrony praw autorskich. Mo?e za to podlega? ochronie sposób, w jaki ta idea jest realizowana lub opisana. Warto jednak zauwa?y?, ?e w wielu przypadkach ochrona prawna wynalazków realizowana jest raczej przez prawo patentowe.

Na jakich warunkach utwory s? chronione w zakresie dozwolonego u?ytku?

Nale?y równie? wspomnie? o wyj?tkach od ochrony praw autorskich w medycynie. S? one niezwykle istotne w kontek?cie dost?pu do informacji naukowych i post?pu medycznego. Zgodnie z art. 27 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych dozwolone jest korzystanie z utworów w zakresie tzw. dozwolonego u?ytku. Obejmuje to mi?dzy innymi wykorzystanie utworów w dzia?alno?ci edukacyjnej czy naukowej pod pewnymi warunkami. Nale?? do nich:

• wymóg niekomercyjnego charakteru wykorzystania,
• zachowanie dobrej wiary.

Mo?liwo?? korzystania z tego utworu by?a istotna w celu ochrony praw autorskich i umo?liwienia efektywnego badania COVID-19.

Charakter odtwórczy danych klinicznych przedstawianych na wyk?adzie naukowym

Przedmiotowy wyrok Naczelnego S?du Administracyjnego¹ dotyczy tego, czy prezentacja naukowa mo?e by? uznana za chronione prawem autorskim dzie?o twórcze. Sprawa koncentrowa?a si? na wyk?adzie obejmuj?cym prezentacj? wcze?niej zebranych danych klinicznych. W wyroku sk?ad orzekaj?cy dok?adnie przeanalizowa? tre?? i rodzaj prezentacji naukowej, uwzgl?dniaj?c aspekty zwi?zane z:

• unikalno?ci?,
• innowacyjno?ci?,
• indywidualno?ci?.

S?d uzna?, ?e mimo zawarto?ci eksperckiej, wyk?ad nie spe?nia? kryteriów twórczo?ci wymaganych do ochrony praw autorskich.

Podsumowuj?c, prawa autorskie w medycynie pe?ni? kluczow? funkcj? w ochronie utworów, jednocze?nie umo?liwiaj?c rozwój naukowy i technologiczny w tej dziedzinie. Wa?ne jest, aby stale monitorowa? i dostosowywa? przepisy prawne. Ma to na celu uwzgl?dnienie interesów twórców, badaczy, pacjentów oraz  spo?ecze?stwa.

1. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 września 2020 r., sygn. II GSK 923/18, LEX nr 3064219. ↩︎

Przemysław Pietrzak