Błąd medyczny to sytuacja, w której szpital lub pracownik medyczny niewłaściwie postępują z życiem i zdrowiem człowieka. Skutkiem jest pogorszenie zdrowia lub utrata życia. W przypadku błędu medycznego szkoda pacjenta zawsze powodowana jest nieumyślnie, a sprawcy można przypisać winę.
Definicja ta wydaje się prosta, jednak nie zawsze łatwo ocenić, czy doszło do błędu medycznego. Jakie są przykłady błędów medycznych położnych i pielęgniarek? Czy dane zaniedbanie zawsze jest błędem medycznym? Kto odpowiada za błąd medyczny? Warto wiedzieć, czym są błędy medyczne i znać ich przykłady. Dzięki temu jesteśmy w stanie wstępnie ocenić, czy w naszej sytuacji mogło dojść do błędu medycznego.
Błędy medyczne są częścią ryzyka zawodowego wszystkich pracowników służby zdrowia. Nie tylko lekarza, czy lekarza-dentysty (stomatologa). Odpowiedzialność cywilna i karna spoczywa na każdym fachowym pracowniku medycznym. Błąd medyczny w pracy pielęgniarki, farmaceuty, czy położnej — może rodzić odpowiedzialność cywilną lub karną.
Także ratownik medyczny, a nawet felczer, muszą liczyć się z odpowiedzialnością za błędy i zaniedbania medyczne. Przykładem błędu medycznego jest także zaniedbanie ze strony placówki leczniczej. Odpowiedzialność za błąd medyczny może ponieść np. szpital.
Poniżej prezentujemy przykłady błędów medycznych, jakie mogą wystąpić w pracy konkretnych przedstawicieli zawodów medycznych.
Należy przy tym pamiętać, że niezbędną składową błędu medycznego jest związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zaniedbaniem lekarza a pogorszeniem zdrowia pacjenta!
Błędy medyczne pielęgniarek — przykłady
Błąd medyczny w pracy pielęgniarki może wystąpić w wielu różnych sytuacjach.
Nieprawidłowe podłączenie kroplówki albo podawanie leku w innej dawce niż zlecona, to przykłady błędów medycznych pielęgniarek. Błędem medycznym w pracy pielęgniarki będzie też m.in. zbagatelizowanie zgłaszanych przez pacjenta objawów.
Sytuacje te będą błędami medycznymi, jeśli wpłyną negatywnie na stan pacjenta, pielęgniarka popełniła je nieumyślnie, a zachowując właściwe zasady ostrożności, mogła im zapobiec.
Pogwałcenie praw pacjenta, w tym prawa do informacji, to częste błędy medyczne pielęgniarek. Jeżeli w wyniku takich naruszeń, stan zdrowia — także psychicznego — ulega pogorszeniu, można dochodzić roszczeń.
Dotyczy to również zaniedbań w obowiązkach takich jak np. monitorowanie stanu chorego. Zaniedbania skutkujące np. powstaniem odparzeń lub odleżyn również mogą być przykładem błędu medycznego w pracy pielęgniarki.
Błędy medyczne położnych — przykłady
Do jednej z najliczniejszych grup błędów medycznych należą błędy okołoporodowe. Odpowiedzialność za tego typu błędy najczęściej ponoszą położne, lekarze ginekolodzy-położnicy oraz całe szpitale, jako placówki.
Przykładem błędu medycznego położnej jest nieuzasadniony brak monitorowania porodu (KTG), który negatywnie wpłynął na zdrowie matki lub dziecka. Nie wezwanie lekarza, gdy pojawiają się komplikacje przy porodzie, również może prowadzić do błędu.
Rażące naruszenie standardów okołoporodowych to kolejny przykład błędu medycznego w pracy położnej. Odmowa ochrony krocza przy porodzie lub nieprawidłowe jej wykonanie skutkują pęknięciem, bólem i długotrwałą rehabilitacją. Kobieta może wówczas dochodzić zadośćuczynienia i odszkodowania od położnej.
Warto wiedzieć, że zastosowanie tzw. rutynowego nacięcia krocza, również może być błędem medycznym. Zwłaszcza gdy dochodzi do niego wbrew woli rodzącej i na podstawie nieaktualnej wiedzy medycznej. Wiąże się to z naruszeniem praw pacjenta i przeprowadzeniem zabiegu bez wyraźnych wskazań medycznych. Wiedza o tym, że nacięcie krocza nie zapobiega obniżeniu napięcia mięśni dna miednicy, pęknięciom i nie chroni dziecka, jest bowiem powszechnie dostępna. Nacięcie zwiększa ryzyko infekcji, także tych ze skutkiem śmiertelnym, zwiększa ból i powoduje znaczącą utratę krwi.
Wiedzę tę otrzymuje każda kobieta przygotowująca się do porodu. Oznacza to, że specjaliści z dziedziny położnictwa również powinni ją posiadać.
Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych w sposób szczególny oferuje swoją pomoc właśnie ofiarom błędów okołoporodowych.
Błędy medyczne lekarzy — przykłady
Najwięcej przykładów błędów medycznych dotyczy jednak lekarzy. Błędem medycznym będzie oczywiście m.in. nierozpoznanie zawału mięśnia sercowego pomimo wystąpienia jego klasycznych symptomów. Również niewykorzystanie dostępnych i zasadnych w danej okoliczności możliwości diagnostycznych może spełniać kryteria błędu. Trudno bowiem uzasadnić np. brak tomografii komputerowej głowy po urazie, gdy wykonanie jej jest możliwe.
Błędem medycznym lekarza może być zlecenie podania antybiotyku bez pobrania wymazu i wykonania posiewu oraz antybiogramu.
Co ciekawe, takie działanie stanowi powszechną praktykę, zwłaszcza wśród lekarzy pierwszego kontaktu. W przypadku pogorszenia zdrowia pacjenta w wyniku podania leku, co do którego celowości i bezpieczeństwa nie było pewności, można mówić o błędzie medycznym. Podobnie będzie w przypadku długotrwałego stosowania leku przy jednoczesnym braku badań kontrolnych.
Podobnie jest w przypadku szczepień. Niedbałe zbadanie pacjenta, czy przeprowadzenie niewystarczającego wywiadu mogą przyczynić się do ciężkich powikłań poszczepiennych (NOP). Jeżeli powikłań tych można było uniknąć, ofiara ma prawo dochodzić roszczeń od sprawcy.
Podjęcie czynności medycznej przez osobę niekompetentną może skutkować błędem medycznym. Ryzyko błędu medycznego rośnie, gdy np. znieczulenie ogólne wykonuje lekarz inny niż anestezjolog. Jeżeli czynność zostanie wykonana źle, a pacjent odczuje tego skutki, będzie to przykład błędu medycznego.
Wśród błędów operacyjnych można wskazać m.in. zbędne przecięcie naczyń krwionośnych, czy uszkodzenie narządów lub nerwów.
Błędem jest też decyzja o kontynuowaniu porodu siłami natury, pomimo wystąpienia bezwzględnych wskazać do cesarskiego cięcia. Położna prowadząca poród powinna wezwać lekarza, gdy wystąpią komplikacje, a ten powinien niezwłocznie przybyć do rodzącej. W wyniku lekceważącej postawy personelu medycznego (niewezwania lekarza lub nieprzybycie przez niego) może dojść do niedotlenienia dziecka i nieodwracalnej szkody w postaci mózgowego porażenia dziecięcego (MPD). Będzie to przykład błędu okołoporodowego.
Co do zasady, reguły ostrożności wymagają zbadania całego organizmu pacjenta przed operacją. Jedynie sytuacje nagłe i konieczne usprawiedliwiają zaniechanie takiej czynności. Dlatego też przeprowadzenie np. operacji tarczycy u pacjenta ze skazą wysiękową może stanowić błąd medyczny. Decydująca będzie przyczyna niewykrycia przez lekarza przeciwwskazań do operacji.
Błędy medyczne szpitala — przykłady
Odpowiedzialność cywilną lub karną za błędy medyczne może ponieść także placówka medyczna. Szpital, czy przychodnia, w których np. warunki higieniczne udzielania świadczeń odbiegają od przyjętych standardów, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za konsekwencje, np. zakażenie, do jakiego doszło w czasie szczepienia.
Kolejne przykłady to bezpodstawne odroczenie przeprowadzenia zabiegu operacyjnego (np. z godzin nocnych do porannych) albo nieudzielenie koniecznego świadczenia w wyniku nieprawidłowej obsady dyżurów. Jeżeli w następstwie stan zdrowia pacjenta się pogorszył lub nastąpił zgon, placówka powinna odpowiedzieć za swoje zaniedbania i błędy medyczne.
Zaniedbywanie opieki nad pacjentami to przykład błędów medycznych pielęgniarek. Błędem medycznym po stronie szpitala jest jednak brak wystarczającej liczby personelu. Braki kadrowe są bowiem częstą przyczyną nieprawidłowej opieki nad pacjentami.
Zagadnienie odpowiedzialności za błędy medyczne i ocena, czy dana sytuacja jest przykładem błędu medycznego, nie są proste. Wątpliwości warto skonsultować z Fundacją Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych, która fachowe oceni zajście i wskaże możliwe drogi dochodzenia roszczeń.
Jak ocenić, czy doszło do błędu medycznego?
Powstanie błędu medycznego uzależnione jest od wystąpienia czterech elementów.
Przede wszystkim lekarz, pielęgniarka czy inny medyk musi postąpić niezgodnie z powszechnie uznanym stanem wiedzy medycznej. Po drugie, wina za taki czyn musi być nieumyślna. Musi zatem wynikać z lekkomyślności lub niedbalstwa, czyli zaniedbania medycznego. Warunkiem koniecznym jest także wystąpienie szkody. Może to być, np. pogorszenie stanu zdrowia pacjenta lub jego śmierć. Istotne jest także, aby wystąpił związek przyczynowo-skutkowy między szkodą a błędem osoby wykonującej zawód medyczny.
Samo zaniedbanie medyczne nie jest jeszcze błędem medycznym. Nieprawidłowa opieka pielęgniarki, czy źle dobrany lek będą rodzić konsekwencje, dopiero gdy wystąpią pozostałe składowe błędu medycznego.
Podane w artykule przykłady nie w każdej sytuacji będą wypełniać znamiona błędu medycznego. Każdy przypadek warto skonsultować z profesjonalnym prawnikiem. Fundacja Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych oferuje bezpłatną analizę dokumentacji medycznej.
