Grafika: Freepik.com

Z?o?ono?? kwestii odpowiedzialno?ci karnej za b??dy medyczne

Podleganie karze za b??dy medyczne w Polsce jest kwesti? z?o?on?. Reguluje to kilka aktów prawnych, w tym przede wszystkim kodeks karny. Omówienie tego zagadnienia wymaga uwzgl?dnienia zarówno aspektów prawnych, jak i etycznych zwi?zanych z wykonywaniem zawodu medycznego.

Odpowiedzialno?? karna za b??dy medyczne stanowi?cy czyn zabroniony

W Polsce podstawowym aktem prawnym, reguluj?cym odpowiedzialno?? karn? za b??dy medyczne, jest kodeks karny (dalej: k.k.). W?ród najistotniejszych przepisów nale?y wymieni? art. 155 k.k. Stanowi on o odpowiedzialno?ci za nara?enie pacjenta na bezpo?rednie niebezpiecze?stwo utraty ?ycia lub ci??kiego uszczerbku na zdrowiu. Z kolei art. 156 k.k. odnosi si? do spowodowania ci??kiego uszczerbku na zdrowiu przez lekarza, a art. 157 k.k. mówi o nara?eniu pacjenta na niebezpiecze?stwo utraty ?ycia lub zdrowia.

W kontek?cie karania za b??dy medyczne kluczowe jest poj?cie „b??du lekarskiego”, który mo?e by? zdefiniowany jako dzia?anie lub zaniechanie, niezgodne z aktualn? wiedz? medyczn?, standardami leczniczymi oraz zasadami sztuki lekarskiej, prowadz?ce do szkody na zdrowiu pacjenta. Wyró?nia si? b??dy wynikaj?ce z nieumy?lno?ci (art. 155 k.k.) oraz z umy?lno?ci (art. 156 i 157 k.k.). Nieumy?lno?? wi??e si? z niedbalstwem, brakiem odpowiedniej staranno?ci czy przestrzeganiem procedur medycznych. Umy?lno?? z kolei wi??e si? z dzia?aniem ?wiadomym, gdy lekarz przewiduje mo?liwo?? wyst?pienia szkody, ale lekcewa?y to ryzyko.

Odpowiedzialno?? karna za b??dy medyczne jest zatem zale?na od okoliczno?ci konkretnego przypadku, w tym od rodzaju i ci??ko?ci b??du, jego skutków, a tak?e od tego, czy dzia?anie lekarza by?o umy?lne, czy nieumy?lne. W praktyce, ustalenie podlegania karze za b??dy medyczne cz?sto wymaga szczegó?owego rozwa?enia okoliczno?ci sprawy, w tym opinii bieg?ych z zakresu medycyny.

Ró?na rola odpowiedzialno?ci karnej i odpowiedzialno?ci cywilnej za b??dy medyczne

Odpowiedzialno?? karne za b??dy medyczne ró?ni si? od odpowiedzialno?ci cywilnej. Druga z nich jest uregulowana przez inne przepisy (g?ównie kodeks cywilny) i ma na celu naprawienie szkody wyrz?dzonej pacjentowi. Odpowiedzialno?? karne jest represyjna w swoim charakterze i mo?e skutkowa? na?o?eniem kary pozbawienia wolno?ci, grzywny lub zakazem wykonywania zawodu.

Odpowiedzialno?? karne i odpowiedzialno?? cywilna za b??dy medyczne to kompleksowy temat. Wymaga on analizy z perspektywy prawa karnego i etyki zawodowej. Kluczowe znaczenie ma tutaj dok?adne rozgraniczenie pomi?dzy dzia?aniami nieumy?lnymi a umy?lnymi. Ponadto wa?na jest tak?e ocena stopnia zgodno?ci post?powania medycznego z obowi?zuj?cymi standardami i procedurami. B??dy medyczne musz? by? oceniane indywidualnie w zale?no?ci od:

• okoliczno?ci,
• stanu wiedzy medycznej

oraz

• obowi?zuj?cych standardów post?powania lekarskiego.

Podwójna odpowiedzialno?? lekarza za b??dy medyczne w praktyce post?powania s?dowego

Wyrok S?du Apelacyjnego w Szczecinie dotyczy? sprawy odpowiedzialno?ci cywilnej i karnej za b??d diagnostyczny w rozpoznaniu czerniaka z?o?liwego¹. W sprawie cywilnej s?d uzna? zwi?zek przyczynowy mi?dzy b??dem diagnostycznym a szkod? zdrowotn? pacjentki. W post?powaniu karnym S?d Rejonowy Szczecin-Centrum skaza? lekarza za nara?enie pacjentki na niebezpiecze?stwo utraty ?ycia, wymierzaj?c mu grzywn? i zakaz wykonywania zawodu na 4 lata. S?d Okr?gowy w Szczecinie zmniejszy? liczb? stawek dziennych grzywny, utrzymuj?c w mocy pozosta?? cz??? wyroku. Sprawa ta ukazuje z?o?ono?? oceny odpowiedzialno?ci lekarza za b??dy diagnostyczne oraz ich powa?ne konsekwencje prawne.

1. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 16 stycznia 2019 r., sygn. I ACa 893/17, LEX nr 2668210. ↩︎

Przemysław Pietrzak